9. Hukuk Dairesi 2016/35130 E. , 2020/18064 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2016/35130 E. , 2020/18064 K.


'İçtihat Metni'



MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkili davacının 17/01/2005-19/11/2007 tarihleri arasında davalılara ait işyerinde uluslararası tır şoförü olarak çalıştığını, aylık asgari ücret tutarında sabit ücret ile ilave olarak sefer başına 600 USD ücret aldığını, ücret alacaklarının ödenmemesine dayalı olarak iş akdini haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek, kıdem tazminatı alacağına hükmedilmesini talep etmiştir.
Davalı cevabının özeti:
Davalılar vekili, yetki itirazında bulunmuş, davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar süresi içinde davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5. maddesi uyarınca, İş Mahkemeleri'nde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme geçerli değildir.
İş Mahkemesinin görevi kapsamında bulunan bir dava, dava tarihinde davalının ikametgâhının bulunduğu veya işçinin işini yaptığı yerdeki iş mahkemesi veya iş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.
Türk Medeni Kanunu'nun 19. maddesi uyarınca, gerçek kişi yönünden yerleşim yeri, sürekli kalma niyetiyle oturulan yerdir. Gerçek kişi işverenin başka bir yerde yerleşmek niyetiyle oturduğu kanıtlanmadığı takdirde, kural olarak nüfusta kayıtlı olduğu yerin ikametgâh olarak kabulü gerekir. Aynı Yasa'nın 49. maddesi gereğince, tüzel kişinin yerleşim yeri, kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça, işlerinin yönetildiği yerdir (Yargıtay 9. H.D. 23.06.2008 gün ve 2008/17468 Esas, 2008/17262 Karar sayılı ilamı).



Yetkili mahkemenin belirlenmesinde önemli olan işin yapıldığı işyeri tanımına, 5521 sayılı Yasada yer verilmemiştir. İşyeri, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür. Bir yer, ancak işin niteliği ve yürütümü bakımından işyerine bağlı bulunmaktaysa, o işyerinden sayılacaktır.
İş veya Toplu İş Sözleşmesinin taraflarının, davalının yerleşim yeri ve işin yapıldığı yer dışındaki bir mahkemenin yetkili olduğuna dair düzenleme yapmaları, 5521 sayılı Kanunun 6. maddesinin emredici nitelikteki son cümlesi gereğince geçersizdir.
İş Mahkemesinin yetkisi kamu düzeni ile ilgili olduğundan, davalı tarafça süresinde yetki itirazı yapılmamış olsa bile, mahkeme tarafından bu husus kendiliğinden göz önünde bulundurmalıdır. Bir başka anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, kendisi de re'sen yetkisizlik kararı verebilir
Somut uyuşmazlıkta davalı taraf 04.09.2015 tarihli cevap dilekçesinde davaya karşı yetki itirazında bulunarak yetkili mahkemelerin Kocaeli İş Mahkemeleri değil, İstanbul Anadolu İş Mahkemeleri olduğunu ileri sürmüş, 28.03.2016 tarihli bilirkişi raporuna itiraz dilekçesi ve 30.05.2016 tarihli ıslaha karşı beyan dilekçesinde de bu itirazını yinelemiş ise de Mahkemece yetki itirazı hususunda herhangi bir açıklama yapılmaksızın dosya karara bağlanmıştır.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5. maddesine göre İş Mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir.
Dosya içeriğine göre davacıya ait 21.09.2005 tarihli işe giriş bildirgesinde davalı şirketin adresinin ‘Hamidiye Mah. Bahçesaray Koop. A Blok No:1 Gündoğdu RİZE’ olarak belirtilmiş olduğu, İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünce gönderilen işyeri sicil bilgilerinde ise davalı şirketin ve diğer davalı şahıs firmasının adreslerinin ‘Osmangazi Mah. Polat Cad. No:84 Sancaktepe -İSTANBUL’ olarak kayıtlı göründüğü anlaşılmıştır.
Davacı, davalı işyerinde uluslararası tır şoförü olarak çalışmıştır. Tırlara nerede yükleme yapıldığı, aracı nerede teslim alıp, nerede bıraktığı gibi çalışma biçimine ilişkin hususlar davacı tarafından açıklanmamış, tanıklarca da bu yönde bir beyanda bulunulmamıştır. Davacının Kocaeli’de ikamet ettiği anlaşılmaktaysa da, işin yapıldığı yerin Kocaeli olduğuna dair dosyada delil mevcut değildir. Buna göre davalıların ve yapılan işin Kocaeli ile olan bağlantısının mevcut dosya durumuna göre belirleme imkanı bulunmamaktadır.
İş Yargılamasında yetki hususu kamu düzenine ilişkin olup, davalılarca ileri sürülmemiş olsa dahi mahkemece resen incelenmesi gerektiğinden, Mahkemece 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 5. maddesine göre değerlendirme yapılarak, gerek davalıların ikametgahı, gerekse işçinin işini yaptığı işyerinin davanın açıldığı mahkemenin yetki alanı içerisinde yer alıp almadığı hususu etraflıca araştırılarak, neticesine göre yetki itirazı hususunda bir karar verilmesi gerektiği anlaşılmakla, eksik incelemeye dayalı karar hatalı bulunup bozmayı gerektirmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın sair nedenler şimdilik incelenmeksizin yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 10/12/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.