9. Hukuk Dairesi 2017/10018 E. , 2020/18922 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2017/10018 E. , 2020/18922 K.


'İçtihat Metni'




MAHKEMESİ : İstanbul 32. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK


Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraf vekillerince istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkili davacının davalı iş yerinde ticari pazarlama temsilcisi olarak çalışmaya başladığını, işe iade davalarının derdest olduğunu, davalı şirkette işe başladığı tarihten işten çıkarıldığı tarihe kadar fazla çalışma yaptığını, bağlı olduğu bölgedeki davalı tarafından ruhsatı verilen tüm işyerlerine ziyaretler yapıldığını, davacının ziyaret saatlerini ve programlarını kendi inisiyatifine göre belirlemediğini, davalı tarafından tanıtım-pazarlama hedefine bağlı olarak prim ödenmekte ise de, bunun neye göre belirlendiğinin belli olmadığını, ancak davacı gibi işyerinde ticari pazarlama temsilcisi olarak çalışan kişilerin hiçbir şekilde satış yapmadıklarını ileri sürerek fazla çalışma ücreti alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının çalışmasını kendisinin belirlediğini, davacının imzaladığı iş sözleşmesi ile olası fazla çalışmaların ücrete tabii olduğunu kabul ettiğini, davacının hiç bir bordrosuna ihtirazi kayıt koymadığını, davalı şirkette çalışanlarına kendi performansı ve dahil olduğu ekibin performansına bakılarak çeşitli isimlerle ödemeler yapıldığını , hedefi tutturmak için prim-ikramiye-sosyal yardımdan daha fazla yararlanmak için zaman zaman çalışanların fazla çalışma yaptıklarını, ancak davacıya ödenen prim, ikramiye, sosyal yardım ödemeleri toplamının davacının iddia ettiği fazla çalışmanın çok üzerinde olduğunu ileri sürerek, davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk derece mahkemesince, toplanılan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, davalı tarafından sunulan ticari pazarlama temsilcisi görev profillerindeki görev amacından, davacıya imzası mukabilinde tebliğ edilen imzalı görev tanımı ve prim koşullarından davacının 'hedef satışı primi yüzdesi' ile prime hak kazandığı ve bordrolarda her ay düzenli olarak değişken miktarlarda satış primi adı altında prim ödemesi yapıldığı, yani ticari pazarlama temsilcisi olan davacının saha da, pazarlama - tanıtım - satış ile ilgili faaliyette bulunarak, fiilen satış ve pazarlama ile ilgilenerek hedef satışına ulaşması halinde satış primine hak kazandığı, bu sebeple davacının fazla mesai alacağının %50 olarak hesaplanması gerektiği gerekçesiyle davacının fazla çalışma ücreti alacağına ilişkin davasının kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu :
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, davacı vekilinin istinaf talebine ilişkin olarak davalı tarafından sunulan ticari pazarlama temsilcisi görev profilindeki görev amacında (cycle planına göre marka ve ticari programları satış noktalarında uygulamak, bölge pazarlama faaliyetlerini etkin ve verimli şekilde gerçekleşmesini ve satış pazarlama marka hedeflerini gerçekleştirerek satış pazarlama aktivitelerinin gerçekleştirilmesini sağlamak ) davacıya imzası mükabilinde tebliğ edilen imzalı görev tanımı ve prim koşullarından davacının 'hedef satış primi yüzdesi' ile prime hak kazandığı, bordrolarından da her ay düzenli olarak değişken miktarlarda satış primi altında satış primi yapıldığı böylelikle , ticari pazarlama temsilcisi olan davacının sahada pazarlama - tanıtım - satış ile ilgili faaliyetlerde bulunarak, fiilen satış ve pazarlama ile ilgilenerek hedef satışa ulaşması halinde satış primine hak kazandığının anlaşıldığı, davacının fazla mesai ücretinin yüzde usulünde olduğu gibi sadece zamlı kısmının yani saat ücretinin %50 'si ile çarpımı ile hesaplanması gerektiği, 11.05.2016 tarihli hesap bilirkişi raporunun 1. seçeneğine göre yapılan hesaplamanın ve bu hesaplamaya göre kurulan mahkeme hükmünün isabetli bulunduğu, dolayısıyla davacı tarafın ileri sürdüğü istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı gerekçesiyle, davacı vekilinin HMK 353/1-b-1 bendi uyarınca istinaf başvurusunun esastan reddine davalı vekilinin istinaf talebine ilişkin olarak ise davalı vekilinin gerekçeli istinaf dilekçesinin süresinden sonra verildiği, HMK 355. maddesi gereğince kamu düzenine aykırı bir husus saptanmadığı gerekçesiyle usul ve yasaya uygun bulunan mahkeme kararına yönelik talep olunan davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar süresi içerisinde taraf vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, belgelere ve tüm dosya kapsamına göre davalının tüm, davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasında davacının fazla çalışma ücreti alacağına hak kazanıp kazanmadığı ve fazla çalışma ücreti alacağının hesaplanması hususunda uyuşmazlık bulunmaktadır.

Primli çalışmada fazla çalışma ücreti hesabı:
a-Ücret sadece primden oluşuyorsa:
Ücret sadece primden oluşuyorsa fazla çalışma ücreti ödenen primin saat ücretinin % 50 fazlasıyla ödenir.
b-Ücret, sabit ücret ile hedefe veya kotaya bağlı primden oluşuyorsa Hedefe veya belli bir kotanın aşılmasına bağlı prim ödemesi uygulamalarında işçinin fazla çalışma ücreti sabit ücret üzerinden saat ücretinin % 150 fazlasıyla ödenir. Başka bir anlatımla bu tür prim ödemelerinin fazla çalışma ücreti hesabına bir etkisi bulunmamaktadır.
c-Ücret, sabit ücret ile satışa, sefer sayısına (v.s) bağlı primden oluşuyorsa
Satışa, ürün miktarına, sefer sayısına veya gidilen kilometreye göre prim ödemelerinde ise sabit ücret üzerinden % 150 zamlı saat ücretine göre hesaplama yapılarak sabit ücrete göre hak kazanılan fazla çalışma ücreti belirlenir. Ödenen prim miktarının % 50 zam kısmına göre de hesaplama yapılır ve her iki hesap yöntemi toplanarak fazla çalışma ücreti belirlenir.
Örneğin işçinin 3.000,00 TL sabit ücret ve 1.000,00 TL ortalama prim aldığı durumda 3.000,00 TL/225 saat x 1,5 x fazla çalışma saat sayısı = A şeklinde sabit ücrete göre hak kazanılan fazla çalışma ücreti belirlenir. Aynı dönem için ödenen primlerin fazla çalışmanın zamsız kısmını karşıladığı kabul edilerek, prim tutarı için 1.000,00 TL/225 saat x 0,5 x fazla çalışma saat sayısı = B hesabıyla prime düşen fazla çalışma ücreti belirlenir. A+B toplamı o dönem için hak kazanılan fazla çalışma ücretini belirler.
Somut olayda, davacının davalı işyerinde ticari pazarlama temsilcisi olarak çalıştığı hususunda herhangi bir ihtilaf bulunmamaktadır. Dosya kapsamında yer alan bordrolarda fazla çalışma tahakkuku bulunmamakla birlikte, değişen miktarlarda prim ödemelerinin bulunduğu görülmektedir. Ayrıca taraflar arasındaki iş sözleşmesinde de fazla çalışmaların ücrete dahil olduğu kararlaştırılmıştır. Dosya içerisinde çalışma sürelerini tespite ilişkin belge ve kayıt bulunmamaktadır. Ancak dosya kapsamında dinlenilen tanık beyanlarına göre, ticari pazarlama temsilcisi olarak çalışan davacının, satış temsilcisinin üstü olarak, bayilerle genel görüşmeleri yapan, bayilerdeki raf ve ünite dizilimi gibi pazarlama kontrollerini takip eden temsilci olduğu, bu haliyle kendisine verilmiş bir hedef-satış görevinin olmadığı, gezerek fiilen satış yapmadığı ve kendisine bağlı ekibin satışları üzerinden yahut şirketin genel hedefi yüzdesinden prim kazandığı anlaşılmaktadır. Dosya içerisinde yer alan davalı tarafça ibraz edilen 03.05.2014 tarihli belgede de, davacının “hedef satış prim yüzdesi” ve/veya “hedef şirket prim yüzdesi” üzerinden prim aldığının belirtildiği görülmektedir. Dolayısıyla prim ödemesinin fazla çalışmayla ilgili olmayıp, davacının ekibinin çalışmaları sonucu yakalanan hedefler ile şirketin karlılık ve performansı çerçevesinde ve saha elemanı olsun olmasın tüm çalışanlara yapıldığı gerek tanık anlatımları gerekse de işyeri kayıtlarından anlaşılmaktadır.
Bu sebeple her ne kadar ilk derece mahkemesince hükme esas alınan 11.05.2016 tarihli hesap bilirkişi raporunun 1. seçeneğine göre yapılan hesaplamaya itibar etmek suretiyle, davacının fazla çalışma ücretinin yüzde usulünde olduğu gibi sadece zamlı kısmının yani saat ücretinin %50 'si ile çarpımı ile hesaplanması gerektiği kabul edilmiş ise de dosya içeriğine göre işyeri tarafından ödenen primlerin davacının değil, ekibinin çalışmaları sonucu yakalanan hedefler ile şirket karlılık ve performansına binaen ödenen primler mahiyetinde olduğu, doğrudan sıcak satış ve pazarlama ile ilgisi bulunmadığı sabit olduğundan, bu primleri fazla çalışma karşılığı kabul ederek mahsup etmek veya sadece fazla çalışmanın zamlı olan (%50) kısmının ödenmesini düşünmek olanaklı değildir. Buna göre, işyerinde ticari pazarlama temsilcisi olarak çalışan davacının fazla çalışma ücretinin sabit ücret üzerinden saat ücretinin % 150 fazlasıyla ödeneceği kabul edilmek suretiyle fazla çalışma ücreti alacağının hesabı gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hesaplama yapılması hatalı olup bzomayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 16.12.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.