9. Hukuk Dairesi 2016/32943 E. , 2020/17946 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2016/32943 E. , 2020/17946 K.


'İçtihat Metni'



MAHKEMESİ :İş Mahkemesi

DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı işyerinde 01.01.2005-01.03.2012 tarihleri arasında çalıştığını, iş sözleşmesinin işverence nedensiz yere feshedildiğini, işyerinde fazla çalışma yapıldığını, tüm resmi ve dini bayramlar ile genel tatillerde çalışıldığını ancak karşılığının ödenmediğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, asgari geçim indirimi alacağının da ödenmediğini ileri sürerek, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, asgari geçim indirimi, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, yetki ve zamanaşımı itirazında bulunarak, davacının 29.08.2005 tarihinde işe başladığını, 01.02.2010 tarihinde de ayrıldığını, bu tarihten sonra müvekkiline ait işletmeyi devralarak davacının işlettiğini, müvekkili işyerinde davacının asgari ücret aldığını, işyerinde fazla mesai yaptırılmadığını, 2010 yılı Şubat ayında müvekkilinin askere gitmesi gerektiğinden ve davacının da işyerini işletebileceğini iletmesi üzerine müvekkilinin işyerinin kapanışını vermeyerek davacı ile kira sözleşmesi akdettiğini, bütün demirbaşları ile davacıya işyerini devir ve teslim ettiğini, 2010 yılı Şubat ayından itibaren davacının işyerini işveren sıfatı ile çalıştırdığını, müvekkilinin o dönem askerde olması nedeniyle müvekkilinin ruhsatı iptal edemediğini, bu nedenle 2010 yılı Şubat ayından sonra davacının müvekkilinin yanında işçi olarak gözükmeye devam ettiğini, işyerini kira sözleşmesinde belirtildiği gibi işletemeyen davacıya karşı gerek icra takibi ve gerekse tahliye davası ikame edildiğini, davacı ile müvekkilinin akraba olmaları nedeniyle aile büyüklerinin araya girmesi sonucu müvekkili ile davacının bir protokol imzalayarak sulh olduklarını, müvekkilinin devir neticesinde işyerini devrederken alması gereken haklarından davacının hak ettiği tazminat karşılığında vazgeçtiğini, 2010 yılı Şubat ayma kadar davacının herhangi bir alacağının olmadığını, 2010 yılı Şubat ayından itibaren işleten sıfatına sahip olduğundan işçilik alacaklannm bulunmadığını ileri sürerek, davanın reddini talep etmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanılan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Karar süresi içerisinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara, belgelere ve tüm dosya kapsamına göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasında, davacının yıllık izin ücreti alacağının miktarı noktasında uyuşmazlık vardır.
6100 sayılı HMK'nun 31. maddesinde hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir, soru sorabilir, delil gösterilmesini isteyebilir şeklinde düzenleme yapılarak hakime yargılama sonunda doğruya ulaşma görevini yüklemiştir. Anayasamızın 141. maddesine göre, yargı basit, çabuk ve ucuz gerçekleşmelidir. Devlet yargının basit, ucuz ve çabuk gerçekleşmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak durumundadır. Zira hakkın tanınması ve korunmasındaki gecikmeler, hukuk devleti ilkesi ile uyumlu değildir, adil yargılanma hakkını ihlâl eder. Bu sebeple yargılama sonucunda ulaşılacak hüküm, doğru, gecikmemiş ve kendisinden beklenen etkiyi gösteren bir niteliğe sahip olmalıdır. Bundan dolayı belirsiz vakıaların açıklattırılmasına, eksikliklerin hâkim tarafından işaret edilerek taraflarca giderilerek yargılamanın uzatılmasının önüne geçilmesine ilişkin hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Usul hukuku için haksızlığın önlenmesinin anlamı, doğru hüküm kurulmasıdır. Bu hususta yapılacak bir inceleme içinse, tarafların iddialarını eksiksiz ve zaman, yer gibi somut unsurlarıyla tam bir açıklık içinde yargılamaya getirmeleri gerekmektedir. Doğru hüküm kuramama, bazen ise zayıf olan tarafın bir usuli hakkı bilmiyor olması dolayısıyla söz konusu olmaktadır. Böyle bir durumda, hakkın özünün, usule kurban edilmesi mümkün olmadığından, tarafın bir vakıayı bütün ayrıntılarıyla getirmemiş olması dolayısıyla yargılamanın doğru ve adil bir hüküm kurmaya elverişli olacak şekilde aydınlatılmamış olması durumunda hâkim devreye girecek ve söz konusu usûlî olanağı tarafa hatırlatacaktır.
Somut olayda davacı vekili süre belirtmeksizin yıllık izin haklarının kullandırılmadığını iddia etmiştir. Mahkemece, ispat yükü üzerinde olan işverence imzalı yıllık izin defteri ve eşdeğer belge sunulmadığı gerekçesiyle davacının toplam hizmet süresine göre 6 yıllık dönemde hiç izin kullanmadığı gerekçesiyle 90 gün yıllık izin hakkının bulunduğu kabul edilerek yıllık ücretli izin alacağı hüküm altına alınmıştır.
Mahkemece, davacının davayı somutlaştırma yükü (HMK m.194), hakimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü (HMK m. 31) bulunduğu göz önüne alınarak, davacının 6 yıllık çalışma süresi boyunca hiç yıllık izin kullanmadığı hayatın olağan akışına ters olduğundan, davacının beyanı alındıktan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilip, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeple BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 09.12.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.