9. Hukuk Dairesi 2020/6466 E. , 2020/16298 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2020/6466 E. , 2020/16298 K.


'İçtihat Metni'

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : İzmir 3. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT
İLK DERECE
MAHKEMESİ : İzmir 11. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı ... Sınai Ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi A.Ş vekili ile davacı ... Bakım Onarım Demir Çelik Tahmil Tahliye Taah. San. Ve Tic. Ltd. Şti vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı ... Sınai Ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi A.Ş İsteminin Özeti:
Davacı vekili müvekkilinin şirketin İstanbul merkezli olarak sınai ve tıbbi gaz üretim faaliyetleri ile dava konusu ... tesislerinde demir-çelik üretimi işi ile iştigal ettiğini, davalı kurum müfettişlerince yapılan denetleme ve inceleme sonucunda ... adresinde sözleşmeye binaen yardımcı faaliyetler alanında yüklenici olarak faaliyet gösteren ... Bakım Onarım Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.ile müvekkili şirket arasında mevcut iş ilişkisinin ve buna bağlı hukuki durumun muvazaalı olduğunun tespit edildiğini, müvekkili şirketin ana faaliyet konusunun demir çelik ve mamülleri üretimi ve şirketin organizasyonunun bunun üzerine olduğunu, üretim dışındaki faaliyetlerin ise yardımcı faaliyetler kapsamında olduğunu, ana işin konusu olmayan, üretimle ilgisi olmayan ve ... Bakım Onarım Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.tarafından yürütülen tahmil, tahliye, bakım ve onarım işlerinin yardımcı işlerden olduğunu, muvazaa olmadığını, fabrika sahasında tamamen ayrı ve bağımsız bir firma olan ... Bakım Onarım Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.ve çalışanlarının bakım ve onarım işlerini gerçekleştirdiğini, müfettiş raporunda çalışanların hangi haklarının kısıtlandığı yada ortadan kaldırıldığının, hangi işin asıl iş, hangi işin yardımcı iş olduğunun belirtilmediğini, yardımcı işleri yapan personelin yüklenici firmanın personeli olduğunu beyan ederek 07/09/2016 tarih 76020743-667-37942 sayılı müfettiş raporunun iptalini talep etmiştir.
Birleşen dosya davacısı ... Bakım Onarım Demir Çelik Tahmil Tahliye Taah. San. Ve Tic. Ltd.Şti İsteminin Özeti:
Birleşen dosya davacı vekili,müvekkili şirketin müfettiş raporu düzenlenen işyerinde tahmil, tahliye ile bakım ve onarım işlerini yaptığını, ana üretim alanı demir, çelik ve mamülleri olan firmada ana üretime dahil olmayan makine bakım-onarım işleri ile yeni üretilmiş mamüllerin tahmil, tahliye işlerini yani yardımcı işler sınıfındaki işlerini müvekkili şirket çalışanlarının gerçekleştirdiğini, rapordaki muvazaa tespitinin yanlış ve mesnetsiz olduğunu, raporda hangi işin asıl iş, hangi işin yardımcı iş olduğu yönünde ayrım yapılmadığını beyan ederek 07/09/2016 tarih 76020743-667-37942 sayılı müfettiş raporunun iptalini talep etmiştir.
Davalı- Birleşen Dosya Davalısı Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Cevabının Özeti:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle davanın ve birleşen davanın reddini talep etmiştir.
Davalı- Birleşen Dosya Davalısı ... Cevabının Özeti:
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle davanın ve birleşen davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı davacı ... Sınai Ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi A.Ş vekili ile davacı ... Bakım Onarım Demir Çelik Tahmil Tahliye Taah. San. Ve Tic. Ltd.Şti vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından , ... A.Ş.'den alt işverenlik sözleşmesi ile iş alan ... Ltd.Şti.'nin asıl işverenden bağımsız kendi organizasyonunun olmaması, alt işverenlik işçilerine emir ve talimatların ... yetkilileri tarafından verilmesi, ... ve ... işçilerinin aynı alanda ve aynı işte aynı iş tanımı ile çalışmaları, asıl işveren-alt işveren çalışanı ayrımı yapılmaması, alt işveren işçilerinden bilgili ve işe yarayanların ihale dönemi bitiminde ... bünyesine alınması karşısında, davacı ile birleşen dosya davacısı arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna ilişkin mahkeme kanaatinin ve teftiş raporundaki tespitlerin yerinde olduğu gerekçesi ile davacıların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu:
Kararı davacı ... Sınai Ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi A.Ş vekili ile davacı ... Bakım Onarım Demir Çelik Tahmil Tahliye Taah. San. Ve Tic. Ltd.Şti vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacıların aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. fıkrasına göre, “bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.”
Aynı maddenin 7. fıkrasına göre ise, “Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.”
27.09.2008 tarihli ve 27010 (RG) sayılı Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin 3. maddesine göre muvazaa, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesini, daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile kurulan alt işverenlik ilişkisini, asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak hakları kısıtlanmak suretiyle çalıştırılmaya devam ettirilmesini, kamusal yükümlülüklerden kaçınmak veya işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak ya da ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri ihtiva eden sözleşmeyi ifade eder.
Yönetmeliğin 11. maddesine göre (1) işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren iş, mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsurlarından olan, işin niteliği gereği işletmenin kendi uzmanlığı dışında ayrı bir uzmanlık gerektiren iştir. (2) İşverenin kendi işçileri ve yönetim organizasyonu ile mal veya hizmet üretimi yapması esastır. (3) Ancak asıl iş
a) İşletmenin ve işin gereği,
b) Teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmesi, şartlarının birlikte gerçekleşmesi hâlinde bölünerek alt işverene verilebilir.
(4) Asıl işin bir bölümünde iş alan alt işveren, üstlendiği işi bölerek bir başka işverene veremez.
Aynı Yönetmeliğin “Muvazaanın incelenmesi” başlıklı 12. maddesinin 2. fıkrasına göre Muvazaanın incelenmesinde özellikle
a) Alt işverene verilen işin, işyerinde asıl işveren tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin yardımcı işlerinden olup olmadığı,
b) Alt işverene verilen işin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş olup olmadığı,
c) Alt işverenin daha önce o işyerinde çalıştırılan bir kişi olup olmadığı,
ç) Alt işverenin işe uygun yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığı,
d) İstihdam edeceği işçilerin niteliklerinin yapılacak işe uygun olup olmadığı,
e) Alt işverene verilen işte asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığı,
f) Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin iş hukukunun öngördüğü kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı amaçlayıp amaçlamadığı,
g) Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif haklarını kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp yapılmadığı, hususları göz önünde bulundurulur.
Somut olayda,öncelikle alt iş verene verilen işin asıl- yardımcı iş olup olmadığı konusunda bir tespit yapılmadan,alt iş veren işçilerinin asıl iş veren işçileri ile aynı ortamda çalıştığından bahisle asıl işveren alt işveren ilişkisinin geçerli kurulmadığı ya da muvazaaya dayandığının kabulü doğru görülmemiştir. Zira verilen işin yardımcı iş olması halinde asıl işveren ve alt iş veren işçilerinin aynı ortamda çalışmasına yasal bir engel bulunmamaktadır. Eksik inceleme ile karar verilmesi hatalı olup kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 23.11.2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.