9. Hukuk Dairesi 2016/29839 E. , 2020/14616 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2016/29839 E. , 2020/14616 K.


'İçtihat Metni'



MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalıya ait işyerinde kalite kontrol sorumlusu olarak çalıştığını, son ücretinin aylık net 1.390,00 TL olduğunu, iş sözleşmesinin davalı işveren tarafından haklı bir neden olmadan feshedildiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, ücret alacağı ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının 31.12.2003-09.03.2015 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde aylık net 950,00 TL ücretle çalıştığını, işyerinde haftalık çalışma süresinin 45 saati aşmadığını, aştığı takdirde karşılığının ödendiğini, davacının yıllık izinlerini kullandığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan deliller ve bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu:
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1-Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Taraflar arasında, davacının yıllık izin ücreti alacağının miktarı noktasında uyuşmazlık vardır.
Uygulamada, fazlaya ilişkin hakların saklı tutulması, dava açma tekniği bakımından, tümü ihlal ya da inkâr olunan hakkın ancak bir bölümünün dava edilmesi, diğer bölümüne ait dava ve talep hakkının bazı nedenlerle geleceğe bırakılması anlamına gelir. Kısmi davada, alacağın tamamı belirlendikten sonra davacının, bu alacağını ıslah yolu ile artırma veya ayrı bir dava ile talep etme imkanı bulunduğu gibi, sadece alacağın tamamının belirlenmesi ile yetinmesi de mümkündür. Sonuç olarak kısmi davada davacının alacağın tamamının tespitinde hukuki yararı bulunmaktadır.
Somut uyuşmazlıkta, davacı taraf fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 500,00 TL yıllık izin ücreti talep etmiş olup, yıllık izin ücreti talebini ıslah etmemiştir. Mahkemece 500,00 TL yıllık izin ücreti alacağı hüküm altına alınarak, davacının fazlaya ilişkin hakları saklı tutulmuş ise de, gerekçeli kararda yıllık izin alacağının tamamına yönelik bir belirleme yapılmadığı anlaşılmaktadır. Yargılama sırasında düzenlenen bilirkişi raporunda ise, davacının dava dilekçesinde “yıllık izinlerini tam olarak kullanamadığını bildirdiği” davacının bu beyanı davacıya açıklattırılmadığı için hesap yapılamadığı ifade edilmiştir. Bu halde, mahkemece davacının hangi tarihler arasında, kaç gün kullanılmayan izninin bulunduğu, bu izinlerin karşılığından hak kazandığı izin ücreti miktarının ne olduğu açıkça belirlenmemiştir. Davacının kullanmadığı toplam yıllık izin süresi ile hak kazandığı toplam yıllık izin ücretinin miktarı netleştirilmeden, gerekçesiz şekilde, alacağın bir kısmının kabulü ile fazlaya ilişkin hakların saklı tutulmasına karar verilmesi hatalıdır. Kararın öncelikle bu yönden bozulması gerekmiştir.
Bunun yanında, davacının davalıya ait işyerinde yaklaşık on iki yıl çalıştığı dosya kapsamından anlaşılmaktadır. Davacı gerek dava dilekçesinde gerekse dava öncesi ihtarnamede yıllık izinlerini kullanmadığını, ücretinin de ödenmediğini ifade etmiştir. Dosya kapsamında sadece davacının 28 gün izin kullandığına yönelik izin formu bulunmaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 31. maddesinde hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir, soru sorabilir, delil gösterilmesini isteyebilir şeklinde düzenleme yapılarak hakime yargılama sonunda doğruya ulaşma görevini yüklemiştir. Anayasamızın 141. maddesine göre, yargı basit, çabuk ve ucuz gerçekleşmelidir. Devlet yargının basit, ucuz ve çabuk gerçekleşmesi için gerekli düzenlemeleri yapmak durumundadır. Zira hakkın tanınması ve korunmasındaki gecikmeler, hukuk devleti ilkesi ile uyumlu değildir, adil yargılanma hakkını ihlâl eder. Bu sebeple yargılama sonucunda ulaşılacak hüküm, doğru, gecikmemiş ve kendisinden beklenen etkiyi gösteren bir niteliğe sahip olmalıdır. Bundan dolayı belirsiz vakıaların açıklattırılmasına, eksikliklerin hâkim tarafından işaret edilerek taraflarca giderilerek yargılamanın uzatılmasının önüne geçilmesine ilişkin hâkimin davayı aydınlatma yükümlülüğü bulunmaktadır. Usul hukukunda bu yükümlülüğün anlamı, doğru hüküm kurulmasıdır. Bu hususta yapılacak bir inceleme içinse, tarafların iddialarını eksiksiz ve zaman, yer gibi somut unsurlarıyla tam bir açıklık içinde yargılamaya getirmeleri gerekmektedir.
Mahkemece, davacının davayı somutlaştırma yükü (HMK m.194), hakimin de davayı aydınlatma yükümlülüğü (HMK m. 31) bulunduğu göz önüne alınarak, on iki yıl çalışma süresi içinde izin kullanıp kullanmadığı ile ilgili olarak davacının beyanı alınmalı, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilip oluşacak sonuca göre, öncelikle gerekçesi de denetime elverişli şekilde açıklanmak suretiyle davacının hak kazandığı yıllık izin ücreti alacağının tamamı belirlenmeli, bu belirlemeye göre kısmi dava ile talep edilen kısım hüküm altına alınmalıdır. Gerekçesiz şekilde ve eksik inceleme ile karar verilmesi hatalı olup, kararın bu sebeple bozulması gerekmiştir.
3-Taraflar arasındaki bir diğer uyuşmazlık davacının fazla çalışma ücretine hak kazanıp kazanmadığı noktasındadır.
Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Fazla çalışmanın ispatı konusunda iş yeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, iş yeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları şahit beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada gözönüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
Somut uyuşmazlıkta davacının 19/03/2010-09/03/2015 tarihleri arasındaki fazla çalışma iddiasını tanık anlatımları ile ispat ettiği sonucuna varılarak, bu döneme ilişkin fazla çalışma ücreti hüküm altına alınmıştır. Yargılama sırasında dinlenen davacı tanıklarının her ikisi de 2012 yılında davalıya ait işyerinde çalışmaya başladıklarını ifade etmiştir. Davacı tanıklarının anlatımına, davacı ile birlikte çalıştıkları süre ile sınırlı olarak değer verilebilir. Davacı tanıklarının beyanlarına göre, tanıkların davacının 2012 yılından önceki döneme ilişkin çalışma düzenini bilmedikleri anlaşılmaktadır. Şu halde davacı taraf, 2012 yılından önceki döneme ilişkin fazla çalışma iddiasını ispat edememiştir. Dosya kapsamında bu döneme ilişkin fazla çalışma iddiasını ispata yönelik başka bir delil de bulunmadığına göre, anılan döneme ilişkin hesaplama yapılması yerinde değildir. Mahkemece bu yön dikkate alınmadan yazılı gerekçe ile hüküm kurulması hatalı olup, kararın bu sebeple de bozulması gerekmiştir.
Sonuç: Temyiz olunan hükmün yukarıda açıklanan sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 03.11.2020 tarihinde oybirliği ile karar verildi.