10. Hukuk Dairesi 2016/14376 E. , 2018/11037 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2016/14376 E. , 2018/11037 K.


'İçtihat Metni'

......

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
Hükmün, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Mahkemece; davacının hizmetlerinin iptaline dayanak olan davalı Kurumun 01/11/2012 Tarih v...... sayılı denetim raporunun yasal mevzuat gereği aksi sabit oluncaya kadar geçerli olduğu, davacının davaya konu işyerinde 2008 yılından sonraki dönemde çalıştığına dair somut bir bordro tanığı beyanının olmadığı, buna karşılık davaya konu işyerinin kayıtlarına göre, en son 28/08/2008 tarihli faturanın düzenlenmiş olması, en son 31/08/2008 tarihinde Z raporu alınmış olması dikkate alındığında, mevcut tanık beyanlarının davalı kurum denetim raporunun aksi yöndeki davacı taraf iddiasını ispata yeterli kabul edilemeyeceği, buna göre davalı kurum işlemlerinin hukuka uygun olduğu, gerekçesiyle davanın reddine yönelik hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır. Mahkeme tarafından verilen karar 31.08.2008 - 16.08.2011 tarihleri arasındaki süre yönünden yerinde ise de, 01.11.2007 -31.08.2008 arası dönem yönünden verilen red hükmü eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmeyerek, kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmek suretiyle, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Bu amaçla hizmeti ortaya koyabilecek belgeler, varsa Kurum görevlileri tarafından düzenlenen rapor ve tutanaklar getirtilmeli, yine davalı iş yerinde aynı dönemde bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, gerektiğinde aynı çevrede faaliyet yürüten işverenler ve bunların çalıştırdığı kimseler Kurum ve Kolluk marifetiyle yöntemince belirlenerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, böylelikle iddianın somut ve inandırıcı bilgilere dayalı biçimde kanıtlanıp kanıtlanmadığı değerlendirilmelidir. (HGK 29.06.2005 gün ve 2005/21-409 - 413, 23.12.2009 gün ve 2009/10-581-619, 10.02.2010 gün ve 2010/10 - 72 - 72, 21.09.2011 gün ve 2011/10-527– 552)
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir.
Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının talep ettiği dönemlere ilişkin fiili çalışmasının olup olmadığının aydınlatılamadığı,davaya konu talebin somutlaştırılmadığı anlaşılmakla; Mahkemece, öncelikle davacının davasını somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında işverenin kim olduğu, hangi işyerlerinde hangi sürelerde kaynakçılık işini yaptığı, işyerinde bunun dışında başka bir iş yapıp yapmadığı, başka çalışan olup olmadığı, işyerinin nerede olduğu ve komşularının kimler olduğunun detaylı şekilde davacıya sorulup açıklattırılarak, davalı işverene ait tescilli bulunan başka işyerleri olup olmadığının, tescilli işyerleri var ise buna ilişkin bilgi ve belgeler celbedilerek, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın reddine karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 24/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.


......