10. Hukuk Dairesi 2015/22557 E. , 2018/2528 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2015/22557 E. , 2018/2528 K.


'İçtihat Metni'

Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, sahte sigortalılık nedeniyle yersiz ödenen aylıkların istirdadı istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosya içindeki kayıt ve belgelerden; davalının, ... adına kayıtlı işyerindeki 01.11.2004 - 30.11.2005 tarihleri arasındaki çalışmalarının gerçek dışı olduğunun Kurum denetimi ile tespit edildiği, yaşlılık aylığı alma koşulları oluşmadığından aylığın iptal edildiği ve yersiz ödenen aylıkların davalıdan tahsilinin talep edildiği anlaşılmaktadır.
... adına kayıtlı işyerinden bildirimi yapılan ve savcılık tarafından ifadesi alınan tanıklar; ..., ..., ..., ..., ..., ...'un, beyanlarında ... işyerinde çalışmadıkları yönünde beyanda bulundukları, ... Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. ortağı ... mahkemedeki beyanında; adresdeki işyerinin fırın olarak kendileri tarafından işletildiğini, kendileri dışında fırını işleten olmadığını, ...'ın, işyerinin muhasebe işleri ile ilgilenen muhasebecinin yanında çalıştığını bildiğini, şirket ortağı olan ... beyanında; 1994 yılından itibaren fırını aile bireylerinin işlettiğini, ...'ın şirkete ait fırının muhasebe işlemlerini yapan ...'ın yanında çalışan birisi olduğunu, kendisinin ...'a işyerini kiraya vermediğini, hatta ... araya bazı kişiler koyarak kira sözleşmesindeki imzayı kabul etmesini söylediğini, ancak kabul etmediğini beyan etmişlerdir. Davalı da savcılığa vermiş olduğu ifadesinde; ...'ın bürosunda işçi olarak çalıştığını, mevcut sigortalılığı devam etsin diye fırında sigortalı olarak gösterildiğini beyan etmiştir. ... işyerinden bildirimi yapılan ve Kurum denetmeni tarafından beyanı alınan kişiler de, ... adına kayıtlı işyerinde çalışmalarının olmadığı yönünde beyanda bulunmuşlardır. Adresteki işyerinin, beyan edildiği şekilde uyuşmazlık konusu dönem olan 01.11.2004 - 30.11.2005 tarihleri arasında ... Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı işyeri olup olmadığı, kayıtlı ise kapsam tarihleri, uyuşmazlık konusu dönemde ... Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı işyerinden bildirimi yapılan çalışanlar olup olmadığı var ise bu kişilerin dinlenilmedikleri, bu dönemde vergi mükellefiyetinin olup olmadığı hususlarında, araştırma yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Yukarıda anlatılanlar nazarında mahkemece, hizmet tespiti davası gibi araştırma yapılmalı, ... Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı işyeri olup olmadığı, bu işyerinin uyuşmazlık konusu dönemde vergi mükellefiyet durumu araştırılmalı, söz konusu işyerinden sigortalılığı iptal edilmeyen ve ihtilaflı dönemde bordrolu hizmeti bulunan sigortalıların beyanlarına başvurulmalı, sahte sigortalılığa ilişkin savcılık ve ceza dava dosyası getirtilip o dosyadaki tanık beyanları irdelenmeli, çelişki oluşması durumunda ilgili tanıkların beyanlarına başvurulmalı, kanaat oluşmaması durumunda, Kurum denetmen raporunda beyanlarına başvurulan tanıklar dinlenilerek uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Kabule göre de Kurum lehine vekalet ücretinin nisbi takdir edilmemesi de hatalı olmuştur.
O halde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalıya iadesine, 26/03/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.