10. Hukuk Dairesi 2016/15069 E. , 2018/11161 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2016/15069 E. , 2018/11161 K.


'İçtihat Metni'

.....

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, ilâmında belirtildiği üzere davanın kısmen kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasanın 79. maddesi ile 5510 sayılı ....Kanununun 86. maddesidir. Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
İnceleme konusu davada; davacı 01.01.2000-31.12.2010 tarihleri arasında sürekli ve kesintisiz davalı kaynakçı ustası olarak çalıştığının tespitini talep etmiş, mahkemece; çalışma başlangıcı 2005 yılı kasım ayı alınmak suretiyle 01.11.2005-31.12.2010 arası dönem yönünden istemin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
6100 sayılı HMK 119/1-e maddesi gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, 194 maddesi gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK 31 maddesi gereğince, hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, HMK 31 maddesi ve 119/1-e maddesi gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Bu nedenle mahkemece öncelikle davacının kim tarafından işe alındığı, çalışırken kimden emir ve talimat aldığı, iş yerinde hangi işte çalıştığı, çalışma şeklinin nasıl olduğu, çalışma arkadaşlarının kimler olduğu, ücretini nasıl aldığı hususlarında beyanı alınarak ve eksik hususlar davacıya açıklattırılarak dava konusu somutlaştırılmalı, davalı iş yerinin 01.02.2010 tarihinde yasa kapsamına alındığı görülmekle iş yeri kapasitesi araştırılarak davacının çalıştığı pozisyonda kaç kişinin çalışabileceği değerlendirilmeli, re’sen araştırma ilkesi gereğince komşu iş yeri sahipleri ve dönem bordrolarında çalışması kayıtlı olan komşu iş yeri çalışanları re’sen tespit edilerek tanık olarak dinlenilmeli, davalı iş yerinde müdür, şef gibi amir pozisyonunda çalışanlar ile davacının beyanında belirteceği kişilerin dava ile ilgili bilgi ve görgülerine başvurulmalı,eksik bilgi ve belgeler celp edilmeli, bu şekilde kapsamlı araştırma yapılarak elde edilecek deliller irdelenmek suretiyle karar verilmelidir.
Öte yandan kabule göre de; 01.01.2000-31.12.2010 arası hizmet süresinin tespiti istemine ilişkin olan davada; çalışma başlangıcının dosya içeriğine göre 2005 yılı kasım ayı alındığı halde hükmün yazımında yazılım hatası sonucu bu tarihin 01.11.2015 olarak alınması ayrıca hatalıdır.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular değerlendirilmeden yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalı şirkete iadesine, 26.12.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.



......