10. Hukuk Dairesi 2016/9747 E. , 2018/7391 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2016/9747 E. , 2018/7391 K.


'İçtihat Metni'

.....

Dava, yaşlılık aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesinti yapılması yönündeki Kurum işleminin iptali ile yapılan kesintilerin iadesi istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kabulüne, karar verilmiştir.
Hükmün, davalı kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
01.01.1997 tarihinden itibaren kendisine 506 sayılı Kanun hükümlerine göre yaşlılık aylığı bağlanan davacının, vergi terkini 31.10.2007 tarihinde yapılmış olsa da, Ticaret sicilindeki kaydı devam eden......ortaklığı nedeniyle davalı Kurumca gönderilen cevabi yazı içeriğine göre 01.02.2004-30.06.2013 tarihleri arasında kalan dönem için....... prim borcuna istinaden yaşlılık aylığından sosyal güvenlik destek primi borcu tahakkuk ettirilerek kesinti yapılmaya başlanılmış olup, kuruma karşı........... primi borcu olmadığının tespiti ile yapılan kesinti işleminin iptali ve iadesi istemine ilişkin olarak açılan iş bu davada, mahkemece davanın kabulüne karar verildiği anlaşılmakta ise de verilen karar, eksik araştırma ve yanılgılı değerlendirmeye dayalıdır.
Davanın yasal dayanağı olan 1479 sayılı Yasa'ya, 4447 sayılı Yasa'nın 38. maddesi ile eklenen ve 08.09.1999 tarihi itibarîyle yürürlüğe giren.........başlığını taşıyan ek 20. madde hükmü ile, “bu yasa kapsamında yaşlılık aylığı bağlananlardan 24. maddenin I numaralı bendinde belirtilen çalışmalarına devam edenlerin veya daha sonra çalışmaya başlayanların sosyal yardım zammı dâhil tahakkuk eden aylıklarından; aylığın bağlandığı, yasadan önce yaşlılık aylığı bağlananlardan yasanın yürürlüğe girdiği tarihi takip eden veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren çalışmalarının sona erdiği ay dâhil % 10 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilir.” düzenlemesi getirilmiş; pasif sigortalıların yaşlılık aylıklarından sosyal güvenlik destek primi kesilmesi, 1479 sayılı Yasa'nın 24/I. maddesi kapsamında kendi nam ve hesabına bağımsız çalışmanın varlığı koşuluna bağlanmıştır.
Anılan maddenin 1. fıkrasında 24.07.2003 kabul tarihli ve 4956 sayılı Yasa ile yapılan değişiklikle; “bu kanuna göre yaşlılık aylığı bağlananlardan sadece ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefiyeti devam edenlerin ............. priminden sorumlu olacakları” öngörülmüş ve anılan Yasanın 57. maddesine göre bu değişikliğin yürürlük tarihi 02.08.2003 olarak belirlenmiş; daha sonra 22.01.2004 kabul tarihli, 5073 sayılı Yasa'yla yapılan değişiklikle de, anılan 1. fıkranın 4956 sayılı Yasa’dan önce yürürlükte bulunan hükmüne benzer bir düzenleme getirilerek “bu Yasa'ya göre yaşlılık aylığı bağlananlardan, 24. maddenin I numaralı bendinde belirtilen çalışmalarına devam edenlerin veya daha sonra çalışmaya başlayanların, sosyal yardım zammı dâhil tahakkuk eden aylıklarından, aylığın bağlandığı veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren sosyal güvenlik destek primi kesileceği” öngörülmüş olup, anılan değişikliğin yürürlük tarihi ise 28.01.2004 tarihidir.
Kural olarak kanunlar yürürlükte oldukları dönemdeki uyuşmazlıklara ve görülmekte olan davalara uygulanmakta olup; ...... ilişkin düzenlemelerin kamusal niteliği itibarîyle, özellikle sigortalı ya da hak sahiplerinin........ yardımlarından yararlanma koşullarının ya da bu yardımların kapsamına ilişkin olarak sigortalı lehine yapılan yasal düzenleme ya da değişiklik hükümlerinin geçmişe yönelik biçimde uygulanması gereği kabul edilmişse de; anılan yasal düzenlemelerle yapılan değişikliklerin, Kurumun sosyal güvenlik destek primi alacağına ilişkin bulunması nedeniyle, anılan maddelerin yürürlüğe girdiği tarihler sonrasında hak edilmiş ya da hak edilecek yaşlılık aylıkları yönünden uygulanması gereği açıktır.
Diğer taraftan, 18.5.2018 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ile 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayıl........ Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan, 2018 yılı Mart ayı ve önceki aylara ilişkin sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı alacakları, kapsama alınmıştır.
İlgili yasanın 10. maddesinin 4. ve 5. fıkrası “(4) 5510 sayılı Kanun kapsamından çıkarılan işyerlerine ilişkin olup işyerine ait borcun tamamının ödeme süresi 31.12.2015 veya önceki bir tarihe ilişkin olduğu hâlde ödenmemiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ve idari para cezası asılları toplamı 100,00 Türk Lirasını aşmayan alacaklar ile tutarına bakılmaksızın bu alacaklara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’ilerinin ve aslı ödenmiş olan fer’i alacaklardan tutarı 200 Türk Lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilir.
(5) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılmasını gerektirir nitelikte çalışması nedeniyle ilgili mevzuatına göre sosyal güvenlik destek primi ödemesi gereken sigortalıların bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan sosyal güvenlik destek primi borçları ve bu borca bağlı gecikme cezası, gecikme zammı gibi fer’i alacaklar terkin edilir.” Hükmü mevcut olup, davaya konu uyumazlığın çözümünde bu yasa hükümlerinin de dikkate alınması zorunlu hale gelmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, mahkemece, dava dışı şirketin vergi terkininin gerçekleştiği 31.10.2007 tarihi sonrası dönem bakımından yapılan irdeleme yerinde ise de; Kurumca tahsil edilen sosyal güvenlik destek primlerinin iadesi istemi bakımından, 01.02.2004-31.10.2007 tarihleri arasında davacının şirketteki hisselerinin devrine ilişkin olarak TTK 520’nci maddesine uygun şekildeki ortaklar kurulu kararı ve pay defterinin varlığı hususunda inceleme yapılmalı, 1479 Sayılı Yasanın 24’üncü maddesi kapsamındaki çalışmalarının devam edip etmediği, şirketteki ortaklığı, kar payı alıp almadığı ve davacının aylıklarından çifte sosyal güvenlik destek priminin kesildiği iddiasının irdelenmesi için aylık bağlandıktan sonra Kurumda hizmet akdine dayalı olarak çalışmalarının varlığı araştırılmalı ve davacının faaliyeti/çalışmasının varlığı halinde bir kez sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlülüğü olduğu dikkate alınmalı, tahsil edilmeyenler bakımından ise; yargılama aşamasında yürürlüğe giren 7143 Sayılı Yasa kapsamında dava konusu olan primler nedeniyle doğan borcun iptal edilip edilmediği, davalı Kurumdan sorulup sonucuna göre davanın konusuz kalıp kalmadığı değerlendirilmeli ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Kabule göre de; davacının faiz isteminde bulunmadığı anlaşılmakta olup, talep dışına çıkılarak HMK’nın 26’ncı maddesinde yer alan taleple bağlılık ilkesine aykırı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
Mahkemenin yukarıda açıklanan maddi ve hukuki esaslar doğrultusunda yargılama yaparak elde edilecek sonuca göre karar vermesi gerekirken, eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı kurum avukatının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 02.10.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.



....