10. Hukuk Dairesi 2016/15525 E. , 2019/2010 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2016/15525 E. , 2019/2010 K.


'İçtihat Metni'

Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, rücuan tazminat istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilamında belirtildiği şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davacı kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra, işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
İnceleme konusu davada;28.05.2007 tarihinde meydana gelen iş kazasında yaralanan sigortalıya ödenen gelir,geçici iş göremezlik ve tedavi giderinin tahsili talebiyle dava açılmış, mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, davalı şirkete yapılan tebligatların şirketin adresden ayrılması nedeniyle iade olması üzerine T.K 35.maddeye göre şirketin tescil adresine yapıldığı, davalı şirketin 14.09.2006 tarihinde tescil edildiği ve tescilin 20.09.2006 tarihli ticaret sicili gazetesinde ilan edildiği, İstanbul ticaret sicil müdürlüğünce davalı şirketin kaydının bulunmadığının bildirildiği anlaşılmaktadır.
Dava ehliyeti, kişinin bizzat veya vekili aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip etme ve usuli işlemleri yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir; dolayısıyla, medeni hakları kullanma ehliyetine ( fiil ehliyetine ) sahip gerçek ve tüzel kişiler dava ehliyetine de sahiptirler.
Taraf sıfatına gelince; bir hakkı dava etme yetkisi ( dava hakkı ) kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bir hakkın sahibinin kim olduğu, dolayısıyla o hakkı dava etme yetkisinin kime ait olduğu, ( o davada davacı sıfatının kime ait olacağı ) tamamen maddi hukuk kurallarına göre belirlenir. Ancak, bir davanın davacısının o dava yönünden davacı sıfatına sahip bulunmadığının belirlenmesi halinde, mahkeme dava konusu hakkın mevcut olup olmadığını inceleyemeyeceği ve sıfat yokluğundan davanın reddine karar vermek zorunda olduğu için, taraf sıfatı usul hukukunun da düzenleme alanındadır.
Eş söyleyişle, sıfat, dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir (Baki Kuru-Ramazan Arslan-Ejder Yılmaz, Medeni Usul Hukuku, 7. baskı, Ankara 1995, s. 231).
Bu nedenle, davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani, bir davada taraf olabilmek için, ya, hakiki şahıs; ya da, hükmi şahıs olmak gerekir. Zira, taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder ( Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 7. Baskı, İstanbul 2000, s.288).
Ayrıca HMK 114. maddede “(1) Dava şartları şunlardır:
a) Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunması.
b) Yargı yolunun caiz olması.
c) Mahkemenin görevli olması.
ç) Yetkinin kesin olduğu hâllerde, mahkemenin yetkili bulunması.
d) Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları; kanuni temsilin söz konusu olduğu hâllerde, temsilcinin gerekli niteliğe sahip bulunması.
(2) Diğer kanunlarda yer alan dava şartlarına ilişkin hükümler saklıdır.” hükmü ile,
Aynı kanunun 115. maddesinde “(1) Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.
(2) Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir. Ancak, dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verir. Bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davayı dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddeder.
(3) Dava şartı noksanlığı, mahkemece, davanın esasına girilmesinden önce fark edilmemiş, taraflarca ileri sürülmemiş ve fakat hüküm anında bu noksanlık giderilmişse, başlangıçtaki dava şartı noksanlığından ötürü dava usulden reddedilmez” hükmü düzenlenmiştir.
HMK 114. maddede dava şartları düzenlenmiş olup,taraf ve dava ehliyetine sahip olunması dava şartlarındandır ve mahkemece re’sen araştırılması ve incelenmesi gerekir.Davalı şirketin davada taraf olabilmesi için dava tarihi itibariyle tüzel kişiliğe haiz olması ve ticaret siciline tescil edilmesi gerekir.
Somut olayda; ... sicil müdürlüğünün yazısı ile söz konusu şirketin tescil kaydının bulunmadığı bildirilirken, öte yandan dosya içerisindeki 20.09.2006 tarihli ticaret sicil gazetesinde davalı şirketin tescil kaydının bulunduğu görülmekle; Davalı şirketin ticaret sicil kaydı usulünce araştırılmalı, kaydı ve adresi tespit edilerek taraf teşkili sağlanmalı, araştırma neticesinde böyle bir şirketin bulunmadığının anlaşılması halinde HMK 114/d ve 115/b maddeleri gereğince davanın husumetten reddinin gerekeceği gözetilmelidir.
Ancak söz konusu şirket tescili yapıldıktan sonra ticaret sicilinden terkin edilmiş ise davalı şirket hakkında ihya yapılması için yasal prosedür işletilmek suretiyle şirketin ihyasına dair karar alındıktan sonra, usulüne uygun şekilde taraf teşkilinin sağlanması ve sonrasında karar verilmesi gerekmektedir.
Mahkemece yukarıda belirtilen maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : Temyiz edilen hükmün, sair nedenler incelenmeksizin yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 06.03.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.