10. Hukuk Dairesi 2016/16800 E. , 2019/1457 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2016/16800 E. , 2019/1457 K.


'İçtihat Metni'


Mahkemesi :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, ilâmında belirtildiği üzere davanın kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
İnceleme konusu davada; davacı 18.07.2008-11.03.2013 tarihleri arasında davalı iş yerinde kayısı işleme ve paketleme işinde kesintisiz ve sürekli çalıştığı halde eksik bildirim yapıldığından bahisle hizmetlerinin tespitini talep ettiği, mahkemece davanın kabulüne, davacının talep edilen tarihler arasında kuruma bildirilenler dışında toplam 404 gün çalıştığının tespitine karar verildiği anlaşılmaktadır. Davacının davalı iş yerinden 23.09.2008 - 2013/5 tarihleri arasında bildiriminin olduğu, bazı aylar tam bazı aylar 5-6 gün veya 15 gün eksik bildirim yapıldığı, 2013/3., 4. ve 5. aylarda 0 gün bildirim yapıldığı, eksik bildirilen günlerde davacının ücretsiz izne ayrıldığına dair izin formlarının dosyaya sunulduğu görülmektedir.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi ile 5510 sayılı yasanın 86. maddesidir. 506 sayılı Yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkin olduğundan, özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur.Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde, re’sen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
506 sayılı Yasanın prim belgeleri başlıklı 79. maddesinde ' (Değişik: 20/06/1987 - 3395/5 md. , 29.07.2003 - 4958 / 37 md. Y.T. 06.08.2003) İşveren, bir ay içinde çalıştırdığı sigortalının sigorta primleri ve destek primi hesabına esas tutulan kazançlar toplamı ve prim ödeme gün sayıları ile bu primleri gösteren ve örneği yönetmelikle belirlenen asıl veya ek belgeleri ait olduğu ayı veya dönemi takip eden ayın sonuna kadar Kuruma vermekle ve Kurumca istenilmesi halinde işyeri kayıtlarını ibraz etmekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren bir ay içinde yazılı olarak Kuruma bildirmekle yükümlüdür. İşverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı İş Kanununun 7 nci maddesine göre başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin bu fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma verilmesinden işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(Ek : 25.08.1999 - 4447 / 11 md. Y.T. 01.01.2000) Ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını açıklayan bilgi ve belgelerin işverence prim bildirgelerine eklenmesi şarttır.
(Ek : 25.08.1999 - 4447 / 11 md. Y.T. 01.01.2000) Sigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerin Kuruma verilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin Kurumca geçerli sayılmaması halinde, otuz günden az bildirilen sürelere ait primler Kurumca re'sen tahakkuk ettirilerek 80 inci madde hükümlerine göre tahsil olunur. Uygulamanın usul ve esasları altı ay içinde yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. ....' hükmü ile,
5510 sayılı yasanın prim belgeleri ve iş yeri kayıtları başlıklı 86. maddesinde ' (Değişik birinci fıkra: 15/7/2016-6728/48 md.) Bu Kanunun 4 üncü ve 5 inci maddesine tabi sigortalılar ile sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalılar için işverenlerce Kuruma verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgelerinin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, verilme süresi ve diğer hususlar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri otuz yıl süreyle, tasfiye ve iflâs idaresi memurları ise görevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır.
İşverenin, sigortalıyı, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 7 nci maddesine göre başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devretmesi halinde, sigortalıyı devir alan, geçici iş ilişkisi süresine ilişkin birinci fıkrada belirtilen belgelerin aynı süre içinde işverene ait işyerinden Kuruma verilmesinden, işveren ile birlikte müteselsilen sorumludur.
(Değişik dördüncü fıkra: 21/3/2018-7103/67 md.) Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve ücret ödenmeyen sigortalıların eksik gün nedeni ve eksik gün sayısı, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle beyan edilir. Sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, saklanması ve diğer hususlar Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir......' hükmü düzenlenmiştir.
Somut dosyada bulunan bilgi ve belgelerden, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakarlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından 15.07.2013 tarihinde davalı iş yerinde yapılan denetimde iş yerinde toplam 443 işçinin çalıştığı,iş yerinde genel olarak haftanın 6 günü çalışıldığı, iş yeri çalışanlarının işe gelişlerinin ve çıkışlarının kart basma cihazıyla kontrol edildiği, yemek ve ara dinlenme çıkışlarında cihazın kullanıldığı, cihazdan alınan çıktılarla çalışma saatlerinin uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Dosyada alınan bilirkişi raporunda davalı iş yerinde yapılan denetimler sonucu düzenlenen raporlarda iş yerinde çalışanların her giriş ve çıkışta çalışanlara ait kartın turnikelere okutulmasına rağmen davalı işverence davacının ücretsiz izin günlerinde iş yerinde çalışıp çalışmadığını kesin olarak kanıtlayabileceği işe giriş çıkış kayıtlarının dosyaya ibraz edilmemiş olduğu belirtilmiştir.
Mahkemece öncelikle ücretsiz izin belgeleri ve iş yerine ait turnike kayıtları davalı iş yerinden celp edilmeli, davacının çalıştığı günler ile turnike kayıtlarının uyumlu olup olmadığı tespit edilmeli, davacının ücretsiz izin kullandığı dönemlerde iş yerine giriş ve çıkışının olup olmadığı kontrol edilerek davacı çalıştığı halde ücretsiz izinli gösterilip gösterilmediği belirlenmeli, davacının eksik bildirim yapılan günlerde ücretsiz izin kullandığı belirtildiği ve hizmet cetvelinde de eksik bildirim nedeninin ücretsiz izin olarak gösterildiği görüldüğünden 506 sayılı Yasanın 79. maddesinde ve 5510 sayılı Yasanın 86. maddesinde düzenlenen, eksik gün nedenlerinin belgeleriyle birlikte kuruma verilmesi yönündeki yasal zorunluluk karşısında eksik bildirim yapılan günlerle ilgili bilgi ve belgelerin Kuruma ibraz edilip edilmediği araştırılmalı, eksik bildirim yapılma nedeni tespit edilmeli, eksik günlerle ilgili bilgi ve belgeler prim bildirgeleri ile birlikte Kuruma sunulmamış ise eksik bildirim nedeninin kabul edilmesinin mümkün olmadığı gözetilmeli, davalı iş yerine ait dönem bordroları celp edilmeli, talep konusu dönemde bildirimi yapılan çalışanlar arasından re'sen tanık tespiti yapılarak beyanları alınmalı, davalı iş yerinde kuru kayısı, kuru incir gibi kuru meyve işleme ve paketleme işi yapılmakta olup, aynı çevrede aynı işi yapan iş yerleri tespit edilerek çalışma şeklinin nasıl olduğu, sezonluk çalışmamı yapıldığı yoksa sürekli çalışma olup olmadığı hususları araştırılarak tespit edilmeli, bu şekilde davacının davalı iş yerindeki çalışmasının süresi tereddütsüz bir şekilde tespit edilmelidir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki esaslar gözetilmeden yanılgılı değerlendirme ile yazılı biçimde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan Elmas Dış Tic. A.Ş.'ye iadesine, 20/02/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.