10. Hukuk Dairesi 2020/3014 E. , 2020/6570 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2020/3014 E. , 2020/6570 K.


'İçtihat Metni'

Bölge Adliye
Mahkemesi : .... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi


Dava, 1 günlük hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı SGK vekillince istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince istinaf isteminin esastan reddine dair hüküm verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Dava, davacının davalı işverene ait 20390 sicil nolu işyerinde 01/01/1986 tarihinde bir gün süre ile Mülga 506, 5510 sayılı Yasanın 4/1-a kapsamında hizmet akdi ile çalıştığına tespiti istemine ilişkindir.
II-CEVAP:
Davalı SGK vekili, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece Mahkemesince davanın kabulüne, davacının 01.01.1986 tarihinde 1 günlük süre ile 20390 işyeri sicil numaralı davalılar ... ve ... adi ortaklığına ait ... unvanlı işyerinde 1 gün süre ile sigortalı olarak çalıştığının tespitine dair karar verilmiştir.
Davalı Kurum vekili, ilk derece mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğu, ilk derece mahkemesinin 5510 sayılı Yasanın 57.maddesinin dikkate alınmadığı, davacının ilk defa çalışmaya başladığı tarihte nufüs kütüğünde kayıtlı olan doğum tarihinin dikkate alınması gerektiği, eksik incelemeyle sonuca gidildiği, husumetli tanık beyanlarına itibar edildiği, 5 yıllık hak düşürücü sürenin geçtiği, işe giriş bildirgesinde gerekli inceleme yapılmadığını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince, yerel mahkeme kararının dosya kapsamında mevcut maddi delillere uygun, yasal ve hukuksal gerekçelere dayandığı, delillerin takdirinde herhangi bir isabetsizlik ve kamu düzenine aykırı bir halin varlığının tespit edilemediği gerekçeleri ile davalı Kurum vekili tarafından yapılan istinaf başvurusunun HMK’nin 353/1-b maddesinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine hükmedilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı SGK vekili istinaf talebindeki gerekçeleriyle ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, davacının davalı iş yerinde 01.01.1986 tarihinde 1 gün süre ile çalıştığının tespiti istemine ilişkin olmakla davacının 08.01.1986 tarihinde Kuruma intikal eden işe giriş bildirgesinde işe giriş tarihi olarak 01.01.1986 tarihinin olduğu ve iş bu bildirgede davacının doğum tarihinin 1.10.1972 olarak gözüktüğü; Asliye Hukuk Mahkemesi 26.06.1989 tarihli kararı ile davacının doğum tarihinin 1.10.1972 iken 1.10.1968 olarak tashih edildiği anlaşılmaktadır.
5510 sayılı Kanun'un Geçici 7. maddesi yollamasıyla uygulanan mülga 506 sayılı Kanun'un 60/G maddesinde 'Bu maddenin uygulanmasında; 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilir. Ancak bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilir' hükmü öngörülmüştür. Maddedeki 'malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanlar' sözcüklerinin, sigortalılar yararına bir yorumla, tabi olması gerekenleri de kapsadığının kabulü gerekir. Öte yandan, aynı kanunun Geçici 54. maddesi kapsamında 01.04.1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescili bulunanlar için bu maddenin yani 18 yaş sınırının uygulanmayacağı belirtilmiştir.
Öte yandan 506 sayılı Yasa’nın 120.maddesinde, “İş kazalarıyla Meslek Hastalıkları sigortasının uygulanmasında, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerle sigortalılara ödenecek sermayelerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim raporu ile ilk defa tesbit edildiği tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas tutulur. Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalıların ve hak sahibi çocuklarının, sigortalının yürürlükten kaldırılmış 5417 ve 6900 sayılı Kanunlara veya bu kanuna tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının sigortaya tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten sonra doğan çocuklarının da nüfus kütüğüne ilk olarak yazılan doğum tarihleri esas tutulur. Nüfus kayıtlarında doğum ay ve günleri yazılı olmayanlar 1 Temmuzda, doğum ayı yazılı olup da günü yazılı olmayanlar o ayın 1 inde doğmuş sayılır.” şeklinde düzenleme yer almaktadır.
1- Dosya kapsamına göre, bir gün çalışmanın tespitine dair mahkeme yaklaşımı isabetli görükmekle, yukarıda bahsedilen mevzuat hükümlerine göre davacının yaşına dair tashih, tescil işleminden sonra yapılmış olup Yerel Mahkemece belirtilen hususa ilişkin herhangi bir irdeleme yapılmaksızın karar verilmesi yerinde bulunmamıştır.
2-Dava ehliyeti, kişinin bizzat veya vekili aracılığıyla bir davayı davacı veya davalı olarak takip etme ve usuli işlemleri yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti, medeni hakları kullanma ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekildir; dolayısıyla, medeni hakları kullanma ehliyetine (fiil ehliyetine) sahip gerçek ve tüzel kişiler dava ehliyetine de sahiptirler. Taraf sıfatına gelince; bir hakkı dava etme yetkisi (dava hakkı) kural olarak o hakkın sahibine aittir. Bir hakkın sahibinin kim olduğu, dolayısıyla o hakkı dava etme yetkisinin kime ait olduğu, (o davada davacı sıfatının kime ait olacağı) tamamen maddi hukuk kurallarına göre belirlenir. Ancak, bir davanın davacısının o dava yönünden davacı sıfatına sahip bulunmadığının belirlenmesi halinde, mahkeme dava konusu hakkın mevcut olup olmadığını inceleyemeyeceği ve sıfat yokluğundan davanın reddine karar vermek zorunda olduğu için, taraf sıfatı usul hukukunun da düzenleme alanındadır. Eş söyleyişle, sıfat, dava konusu sübjektif hak (dava hakkı) ile taraflar arasındaki ilişkidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davayı takip yetkisi, davanın taraflarının kişilikleriyle ilgili olduğu halde, taraf sıfatı dava konusu sübjektif hakka ilişkindir (Baki Kuru-Ramazan Arslan-Ejder Yılmaz, Medeni Usul Hukuku, 7. baskı, Ankara 1995, s. 231). Bu nedenle, davanın tarafları, taraf ehliyetine sahip olmalıdır. Yani, bir davada taraf olabilmek için, ya, hakiki şahıs; ya da, hükmi şahıs olmak gerekir. Zira, taraf ehliyeti, medeni hukukun haklardan istifade ehliyetine tekabül eder (Saim Üstündağ, Medeni Yargılama Hukuku, C. I-II, 7. Baskı, İstanbul 2000, s.288).
Belirtilen açıklama nezdinde, kabule göre de davalı işveren olan ortaklığın ortaklarının davalı olarak gösterilmesi karşısında, Evren mobilyanın karar başlığından kaldırılmamış olması isabetsiz bulunmuştur.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek, eksik araştırma ve inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, kararın bir örneğinin... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi'ne, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,16.11.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.