10. Hukuk Dairesi 2020/7254 E. , 2020/6626 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2020/7254 E. , 2020/6626 K.


'İçtihat Metni'

Bölge Adliye
Mahkemesi : .... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi


Kurum işleminin iptali ve borçlu olmadığının tespiti davasının yapılan yargılaması sonunda; İlk Derece Mahkemesince ilâmda yazılı nedenlerle davanın reddine dair verilen karara karşı davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine ...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince esastan reddine karar verilmiştir.
.... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince verilen kararın davacı avukatı tarafından temyiz ve duruşma talep edilmesi üzerine, dosya incelenerek, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 27/10/2020 Salı günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü duruşmalı temyiz eden davacı.... geldi. Davalı adına gelen olmadı. Duruşmaya başlanarak, hazır bulunan avukatın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek bırakılan günde Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, müvekkiline tebliğ edilen 12/05/2016 tarih ve 8996778 sayılı yazı gereğince 1081774 nolu işyerine ait 25/07/2002- 21/11/2002 tarihleri arasına rastlayan hizmetinin fiili çalışmaya dayanmadığı ve bu işyerinde geçen tüm bildirimlerin iptal edildiği, iptal ile Bağ-Kur’dan sonra 1182 gün hizmetinin bulunduğu, 1260 gün şartını yerine getirmediğinden aylığın başlangıç tarihiyle iptaline ilişkin kurum işleminin iptali ile bu işlem dayanak alınarak müvekkiline çıkartılan borç tahakkukuna ilişkin ödeme emri nedeniyle borçlu olmadığının ve iade yükümlüsü olmadığın tespitini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece; “Tüm dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesi sonucunda; davanın davacının 2002 yılındaki hizmetlerinin iptali nedeniyle bağlanan aylıklar nedeniyle yapılan ödemelerin geri istenmesi işleminin iptali istemine ilişkin olduğu, somut verilere dayanan ve davacının da yazılı beyanı alınarak düzenlenen soruşturma raporu ile sahte bildirimlerin tespit edilmesi karşısında aksine delil bildirilmemesi böylece davanın ispat edilememesi” gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.

B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemece; “Somut olayda; davacı adına 25/07/2002 tarihinde Bülent Yüksekbulgu işyerinde işe başlamaya ilişkin işe giriş bildirgesi bulunduğu, 2002 yılında 151 gün adına sigortalı çalışma bildirimi yapıldığı, 12.01.2005 onay tarihli karar ile 01.01.2005 tarihinden itibaren 506 sayılı Yasa kapsamında aylık bağlandığı anlaşılmıştır. 5510 sayılı Kanunun 59/2'nci maddesi gereğince Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları tarafından düzenlenen tutanaklar aksi sabit oluncaya kadar geçerli olup, işyerine ilişkin 27/10/2015 tarihli Kurum denetmen raporunda işyeri sahibi Bülent Yüksekbulgu'nun işyerinde herhangi bir çalışan olmadığını, davacıyı tanımadığını beyan ettiği, davacının imzalı beyanında Bülent Yüksekbulgu'ya ait iş yerinde çalışması olmadığını, iş yeri adresini bilmediğini, kendisini kimin sigortalı gösterdiğini bilmediğini bildirdiği, raporun sonuç bölümünde davacının Bülent Yüksekbulgu işlerindeki çalışmasının fiili bir çalışma olmaması nedeniyle işe giriş bildirgesi ve 2002 yılı çalışmalarının iptali gerektiğinin belirtildiği, davacının aşamalarda çalışmanın fiili olduğuna dair bir iddiasının bulunmadığı, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, sigortalı sayılmış olup, sigortalı olmanın temel şartının fiilen çalışmak olduğu, yani kişinin sigortalı sayılabilmesi için öncelikle bir veya birkaç işverene tabi olarak işyerinde fiili çalışması halinde sigortalı sayılacağı, hal böyle olunca Kurum denetmeni tarafından düzenlenen araştırma sonucu dava konusu sigortalı bildirimlerin fiili çalışma olmadığına ve hizmetlerinin ve giderek ve son 1260 günlük hizmetin 506 sayılı Yasa kapsamında olmadığına dayalı olarak aylığının iptaline dair Kurum işleminin yerinde olduğu, sahte sigortalılığa dayalı olarak aylıkların iptal edilmesi nedeniyle 5510 sayılı Kanunun 96/a bendi uyarınca tespit tarihinden geriye doğru 10 yıllık süreye ilişkin yersiz ödemenin iadesi gerektiğinden mahkemenin maddi vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı” gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun HMK 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; SGK kayıtları üzerinde yeterli inceleme yapılmadığı, dosyaya bilirkişi atanmadığı, sahte sigortalı olarak gözüktüğü dönem içinde aynı zamanda 1059833 nolu işyerinde zaten fiili olarak çalışması gözükmekte olup maddi menfaati bulunmadığı, işe giriş bildirgesinde var olan imzanın müvekkiline ait olmadığı, 05.12.2017 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemeleri Yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına ilişkin yönetmeliğin geçici 35. maddesi kapsamında inceleme yapılmadığını, müvekkilinin sebepsiz zenginleşmesinin söz konusu olmadığını, müvekkilinin iyi niyetli olduğunun göz ardı edildiğini beyanla kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, Kurum işleminin iptali ve menfi tespit isteminden ibarettir.
1- Davacı sigortalının 17/12/2004 tarihli tahsis talebine istinaden 6660 gün üzerinden 506 sayılı Kanun kapsamında 01/01/2005 tarihinden itibaren aylık bağlandığı, davalı Kurum tarafından yapılan 27/10/2015 tarihli rapor neticesinde, sigortalının, dava harici Bülent Yüksekbulgu’ya ait 1081774 sicil numaralı işyerinden yapılan işe giriş bildirgeleri ile 2002 yılına ait (25/07/2002-21/11/2002 arası) tüm sigorta bildirimlerinin fiili bir çalışmaya dayanmadığı ve iptal edilmesi gerektiğine ilişkin tespiti üzerine, hizmetlerin iptali neticesinde son 4/1-a kapsamındaki çalışmalarının 1260 günün altına düşmesi neticesinde aylığının iptal edilerek yaşlılık aylığı ve sağlık giderleri yönünden borç çıkarılarak tahsilinin talep edildiği anlaşılmaktadır.
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın Yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Yukarıda anlatılanlar nazarında Mahkemece, iptale konu 25/07/2002- 21/11/2002 arasına rastlayan toplam 117 günlük sürenin fiili ve gerçek bir çalışma olup olmadığı hususunda, denetmen raporları ve dosya kapsamındaki delillerle birlikte, dava harici 1081774 sicil numaralı Bülent Yüksekbulgu’ya ait işyerinden sigortalılığı iptal edilen diğer sigortalıların da belirlenerek, bu kapsamda işyeri dönem bordroları dosyaya celp edilerek varsa sigortalılığı geçerli sayılan diğer bildirim sahipleri ile ihtilaf konusu döneme ilişkin bulunan bordrolu tanıkların yeteri kadarının beyanlarına başvurulması (işyerinden bildirimi yapılan tüm sigortalıların bildirimleri iptal edilmiş ise de iptaline karar verilen döneme ilişkin komşu işyerleri tespit edilerek tanık incelemesi yoluna gidilmesi) suretiyle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; dolayısıyla iptal edilen bildirimlerin geçerli olup olmadığı açık ve net bir biçimde belirlenerek ortaya konulmalıdır.
2- Öte yandan Kurumun 12/05/2016 tarihli sigortalıya gönderdiği cevabi yazıda aylık başlangıç tarihi sonrası sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalılık sürelerinin varlığından bahsedilmesi karşısında bu sürelere ilişkin sicil dosyaları ve hizmet cetvelleri celp edilip, çalışmanın varlığının ihtilafsız olduğu belirlendikten sonra bu kapsamda tahsise karar verilip verilmeyeceği hususu da irdelenmek suretiyle sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davacı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ...Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, davacı avukatı yararına takdir edilen 2.540,00 TL. duruşma avukatlık parasının davalıya yükletilmesine, temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine kararın bir örneğinin ...Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi'ne gönderilmesine, 18/11/2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.