10. Hukuk Dairesi 2020/456 E. , 2020/6122 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2020/456 E. , 2020/6122 K.


'İçtihat Metni'

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi

Dava, hizmet tespiti ve yaşlılık aylığına hak kazandığının tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmne kabulü ile 11.09.1998 – 24.05.2004 tarihleri arası 2053 gün olmak üzere ve sigorta başlangıç tarihinin 11.09.1998 olduğuna dair kabulüne , yaşlılık aylığına hak kazandığının ise reddine dair verilen karara karşı davalı ... ve fer’i müdahil SGK vekillerince istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince yerel mahkeme kararı kaldırılarak, davanın kısmen kabulü ile davacının Milli Eğtim Bakanlığına bağlı Taşlıçay Öğretmenevinde 11/09/1998 tarihinden bildirimlerinin yapılmaya başlandığı 2004 yılının 5. ayına kadar 2037 gün süreyle çalıştığının tespitine, söz konusu hizmetlerinin diğer hizmetleri ile birleştirilerek sigorta başlangıç tarihinin 11/09/1998 olduğunun tespitine, davacının yaşılılık aylağına hak kazandığının tespiti talebinin reddine dair hüküm verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı, 11/09/1998 tarihinden bu yana kadar ... Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı öğretmenevinde temizlikçi sıfatı ile çalıştığını, ... Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı öğretmenevinde belirtilen tarihler arasında çalıştığının ve sigorta başlangıç tarihinin 11/09/1998 tarihi olarak tespiti ile Kuruma başvuru tarihi olan 25/07/2016 tarihinden itibaren yaşlılık aylığına hak kazandığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı... vekili, hak düşürücü sürenin geçtiğini, husumet itirazlarının olduğunu, davacının fiili çalışmasını kanıtlaması gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Feri müdahil Kurum vekili, yeterli ve gerekli araştırmaların yapılarak fiili çalışmanın kanıtlanması gerektiğinden bahisle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davacının Öğretmenevi Müdürlüğünde kesintisiz ve sürekli olarak 11/09/1998 ile 24/05/2004 arasında çalıştığına, yaşlılık aylığına hak kazandığının tespiti talebi bakımından ise 20 yıllık sürenin dolmadığı belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Davalı ...vekili, hak düşürücü süre ve husumet nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
Feri müdahil Kurum vekili, yeterli araştırma yapılmadan karar verildiği bahsi ile istinaf talebiyle istinaf yoluna başvurmuştur.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Yerel mahkemenin kararı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353-(1)-b-2 maddesi uyarınca ortadan kaldırılarak; davanın kısmen kabulü ile davacının Milli Eğtim Bakanlığına bağlı...Öğretmenevinde 11/09/1998 tarihinden bildirimlerinin yapılmaya başlandığı 2004 yılının 5. ayına kadar 2037 gün süreyle çalıştığının tespitine, söz konusu hizmetlerinin diğer hizmetleri ile birleştirilerek sigorta başlangıç tarihinin 11/09/1998 olduğunun tespitine, davacının yaşılılık aylağına hak kazandığının tespiti talebinin reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı ... vekili istinaf talebindeki gerekçeleriyle ilk derece mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dava, 506 sayılı Kanunun 79/10. (5510 sayılı Kanun’un m. 86/9.) maddesi uyarınca açılmış hizmet tespiti davasıdır. Maddeye göre, “Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.”
Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların hizmetlerin tespitine ilişkin davalar, kamu düzenine ilişkindir. Bu nedenle özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu çerçevede hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyerek, gerekli araştırmaların re'sen yapılması ve kanıtların toplanması gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Somut olay bakımından davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü iş yeri öğretmenevi olup bir kamu kuruluşudur. Kamu kuruluşu olan davalı iş yerinde geçen çalışmaların resmî kayıtlara dayanılması ve ücretlerin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Davacının, kayıtlarda gözükmeyen çalışmalarının hangi nedenle bildirim dışı kaldığı gereğince ve yeterince araştırma konusu yapılmamıştır. Davacının kamu kurumu olan öğretmenvi bünyesinde ücretsiz çalışması hayatın olağan akışına aykırı olup, kamu kuruluşundaki çalışmaların resmî kayıtlara geçirilmesi ve ücret ödemelerinin belgelere dayandırılması asıl olduğuna göre tanık sözlerine dayalı olarak çalışmanın kanıtlandığının kabul edilmesi doğru değildir. Talep edilen dönemler yönünden yapılacak iş, davalı öğretmen evinin talep edilen dönemdeki müdürleri dinlenmeli çalışma dönemine ilişkin bigli alınmalı, davacıdan ücret ödendiğini kanıtlayan belge olup olmadığını sormak, varsa mahkemeye sunması için süre vermek, kamu kuruluşlarında geçen çalışmanın yazılı belge ile kanıtlanması asıl olduğundan ancak ücretin başkaca şekilde ödendiğini fiili ve somut olarak tespit etmek suretiyle gerçek çalışma olgusunu somut ve inandırıcı bilgilere dayalı şekilde ortaya koyduktan sonra sonucuna göre karar vermekten ibarettir.
Yukarıda belirtilen tüm bu düzenleme ve açıklamalara göre, mahkemece yapılan araştırma ve inceleme yeterli değildir. Davalı öğretmenevinde kamu işyeri niteliği nedeniyle çalışanların kayıtlara geçirilmesi ve ücret ödemelerinin belgelere dayandırılması asıl olduğundan, çalıştığı her birimde beraber çalıştığı amir ve işçiler araştırılarak tespit edilip dinlenmeli, davacının dava konusu ettiği dönemlere ilişkin çalışanların imzaladığı bordrolar getirtilmeli, davacının raporlu, ücretsiz izinli olduğu süreler tespit edilmeli kesintisiz bir şekilde çalışıp çalışmadığı ortaya konulmalı, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme sonucu yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı ... vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun kabulüne ilişkin kararı bozulmalıdır.
SONUÇ: Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının yukarıda açıklanan nedenlerle HMK’nın 373/2 maddesi gereği BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 14.10.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.