10. Hukuk Dairesi 2020/2054 E. , 2020/6085 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2020/2054 E. , 2020/6085 K.


'İçtihat Metni'

Bölge Adliye
Mahkemesi : ...Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi

Dava, Kurum işleminin iptali ile yaşlılık aylığı bağlanması istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı, davalı Kurumca 25 yıl 51 yaş şartını yerine getirmediği ve 1996-2004 tarihleri arasında ödenmiş olan primlerin sahte işyerinden yapıldığı gerekçesiyle prim ödeme gün sayılarının eksiltildiğini, bu durumda prim eksikliği nedeniyle davalı Kurumca tahsis talebinin yerine getirilmediğini, davalı Kurumun sahte işyeri/işyerleri cümlesini kabul etmesinin mümkün olmadığını, fiili olarak bu işyerinde çalıştığını, emek verdiğini sigortalı olarak çalışıp hizmet ürettiğini ve bu işyerlerinin tamamının Vergi Dairesine, Ticaret Siciline kayıtlı işyerleri olduğunu, bu işyerlerine bağlı bulundukları Vergi Dairesi ve Ticaret sicil Müdürlüklerinden ulaşılabileceğini belirterek, emeklilik talebinin ilk müracaat tarihi itibariyle davalı kurumca yerine getirilmesi ve emekli aylığının bağlanmasına karar verilmesini istemiştir.
II-CEVAP
SGK vekili, aleyhe hususları kabul etmeyerek, davanın reddini savunmuştur.

III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesi, Davalı kurum tarafından sahte işyeri olduğu iddia edilen ... Gıda Turizm Otomotiv Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nin yasal prosedürleri yerine getirdiği, davalı Kuruma müracaat ederek şirketi tescil ettirdikleri,şirket ana sözleşmesinin ticaret sicil gazetesinde yayımlandığı,şirket hisselerinin devir işlemlerinin ...Ticaret Sicil Müdürlüğünce onaylanıp ...'na gerekli bildirimin yapıldığı ve davacının adı geçen şirkette fiili olarak çalıştığı,tanık beyanlarının da fiili çalışma iddiasını doğruladığı, davacının bu çalışmaları esnasında herhangi bir kesinti olmadığından sigortalılığının devam ettiği ve adı geçen şirketin sahte olmadığı anlaşıldığından davanın kabulü ile davalı kurumun 03/01/2017 tarihli tahsis talebinin reddine ilişkin işleminin iptali ile davacının dava dışı ... Gıda Turizm Otomotiv Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'ne ait işyerinde bildirilen çalışmalarının hizmet sürelerine dahil edilmesi gerektiğinden 01/11/2016 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazandığının tespitine karar vermiştir.
B-... KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi, Uyuşmazlığın çözümünde gözetilmesi gereken 506 sayılı Yasa'nın 2. ve 6. maddeleri, sigortalılık niteliğinin kazanılması için eylemli çalışmanın varlığını zorunlu kılmakta olup; dava dışı ... Gıda Turizm Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. ünvanlı işyeri hakkında düzenlenen 28.10.2015 tarih ve 2015/İA/068 sayılı raporuna göre, davacının çalışmaya başladığı tarihte sahtecilik işlemi olmadığı, denetim raporu düzenlenmesi üzerine Kurum tarafından sistemsel olarak sahte kaydının konulduğu, 1997 yılında davacının ortaklık ilişkisinin olmadığı, daha sonra çalıştığı ... Gıda Turizm Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.'ye önce mirasın intikali, daha sonra pay devri ile ortak olduğu, ancak önceki çalışmasının kesintisiz ve sürekli olduğu dikkate alındığında, iptale konu dönemdeki sigortalılık bildiriminin fiili çalışma olgusuna dayalı olduğu doğrulandığı anlaşıldığından; davalı vekilinin dilekçesinde yer verdiği itirazların, sıralanan gerekçeler ışığında yerinde olmadığı; ayrıca, kamu düzenine ilişkin konularda da kararın esasına etkili bir aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından; davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Kurum vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği nedenlerle kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Sahte sigortalılığa dayanan davalar hizmet tespiti içerikli olmakla, davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79. maddesi ile 5510 sayılı Yasa’nın 86. maddesinde bu tür hizmet tespiti davalarının kanıtlanması yönünden özel bir yöntem öngörülmemiştir. Kimi ayrık durumlar dışında resmi belge ve yazılı delillerin bulunması sigortalı sayılması gereken sürelerin saptanmasında güçlü delil olmaları itibariyle sonuca etkili olurlar. Ne var ki bu tür kanıtların bulunmaması halinde somut bilgilere dayanması inandırıcı olmaları koşuluyla bordro tanıkları veya iş ilişkisini bilen komşu işyeri çalışanları gibi kişilerin bilgileri ve bunları destekleyen diğer tanıklarla dahi sonuca gitmek mümkündür. Bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunlu olup mahkemece, tarafların sunduğu deliller ile yetinilmemeli, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun ilgili hükümleri esas alınarak kendiliğinden araştırma ilkesi benimsenmeli, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır.
Yukarıda anlatılanlar nazarında Mahkemece, öncelikle davacının 24.10.2016 tarihli tahsis talebinin sahte iş yeri bildirimleri nedeniyle reddedilme gerekçesine konu bildirim süreleri, bunların tarih ve dönemleri ve ilgili oldukları iş yerleri Kurum ret gerekçesi ve Denetim raporu içeriği de dikkate alınarak Kurumdan sorulup, açık ve net bir biçimde belirlenmelidir. Tahsis dilekçesinin ret gerekçesinde belirtilen, 1996-2004 dönemi bildirimlerle ilgili şayet dosyada taraf olmayan başka işverenlikler mevcut ise, anılan tespitin kapsamı doğrutusunda onların da davaya katılımları sağlanmalı, bu kapsamda çalışmanın geçtiği iddia edilen işyerinden bildirimi bulunan bordrolu tanıkların yeteri kadarının beyanlarına başvurulmalı, ilgili işyerinin hangi tarihten itibaren faal olduğu ile çalışma ruhsatı alıp almadığı araştırılmalı, vergi kayıtları getirtilip incelenmeli, yapılan sigortalı bildirim ile işyerinin faaliyeti karşılaştırılmalı, çalışmanın geçtiği iddia edilen işyerine komşu işyeri bordrolu tanıkları tespit edilip beyanlarına başvurulmalı, varsa savcılık soruşturması ve devamında ceza dosyası irdelenmeli, böylelikle uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; dolayısıyla belirlenecek bildirimlerin geçerli olup olmadığı açık ve net bir biçimde belirlenerek ortaya konulduktan sonra, tahsis talebi de irdelenerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu davanın kabulüne karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalı vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1 maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 14.10.2020 gününde oybirliğiyle karar verildi.