11. Hukuk Dairesi 2019/194 E. , 2019/830 K.

[İctihat]

11. Hukuk Dairesi 2019/194 E. , 2019/830 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA


Taraflar arasında görülen davada ... ... 6. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 31/05/2016 tarih ve 2015/958-2016/461 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesinin davalı vekili tarafından istenildiği ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davacı şirketin davalı bankadan 1993-2002 yılları arasında aldığı toplam 198 adet çekin bankaya iade edilmediğinden bahisle davacı şirketin davalı bankadaki 138.600,00 TL'sine blokaj uygulandığını, bu çeklerin davacı tarafından hiç kullanılmadığını, dava konusu çeklerin mahkemece iptal edilmelerinin de mümkün olmadığını, dava konusu çeklerin verilme tarihi ile aradan en az ... sene, en fazla da 32 sene geçmiş olduğunu, bu nedenlerle, davalı tarafından davacının ... Şubesinde bulunan 402203 nolu TC hesabına hukuka aykırı konulan 138.600,00 TL tutarındaki blokajın kaldırılmasına, 138.600,00 TL'nin davacının ihtarının davalıya tebliğ tarihi olan ....07.2015 tarihinden itibaren işleyecek reaskont faizi ile birlikte iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı, davaya cevap vermemiştir.
Mahkemece tüm dosya kapsamına göre, davalı banka ile davacı şirket arasında, Ticari Müşteri Sözleşmesi ile Genel Kredi Sözleşmeleri akdedildiği, anılan sözleşmeler kapsamında davacıya çek karneleri verildiği, taraflar arasında çek karnesi verildiği hususunun tartışma dışı bulunduğu, davalı tarafından verilen çek karnelerinden toplam 198 çek yaprağının davalıya iade edilmediği, davacı tarafından iadesi yapılmayan çek yapraklarının bulunduğu çek karnelerinin davacıya 11/11/1993 ile 02/.../2002 tarihleri arasındaki dönemde teslim edildiği, bu dönemi kapsayan çek yaprakları için 3167 sayılı çek kanununa göre basılan eski tip çekler için sorumluluk miktarının TCMB 29/05/1997 tarihli yazısı uyarınca; 01/01/2000-01/.../2002 tarihleri arasında 5,00 TL olduğu, .../11/2002 tarih ve 24935 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan (8) sıra nolu Tebliğe göre 02/.../2002-08/04/2003 tarihleri arasındaki dönemi kapsayan her bir çek yaprağı için sorumluluk miktarının 60,00 TL olduğu, bu düzenlemeler karşısında davalının çek yapraklarından
sorumluluğunu gerektiren (1) adet çek yaprağından 60,00 TL sorumluluğunun bulunduğu, bu durumda, dava konusu çekler yönünden, blokajın uygulandığı tarih itibariyle hem miktar hem de sorumluluk doğuracak çek yaprak sayısı dikkate alındığında davalı bankanın yüklendiği herhangi bir risk faktörünün kalmadığı, davalının davacıya ait hesaba blokaj uygulamasının TMK.m.... uyarınca hukuka uygun bulunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davacının, davalı...Bankası A.Ş ... Şubesi'ndeki 402303 nolu TL hesabındaki 138.600,00 TL tutarındaki blokajın kaldırılmasına, davalı tarafından davacının 138.600,00 TL'sinin kullanımı haksız/hukuka aykırı olarak engellendiği dikkate alındığında bu miktarın 28/07/2015 tarihinden itibaren işleyecek reeskont faiziyle birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
Dava, davacının, davalı banka nezdinde bulunan hesabına davalı banka tarafından çek sorumluluk bedeli karşılığı konulan blokenin kaldırılması ve blokeli tutarın iadesi istemine ilişkin olup, mahkemece yazılı gerekçe ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mülga 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun’un .... ve 5941 sayılı Çek Kanunu’nun .... maddesi uyarınca, muhatap banka süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde yasal sorumluluk miktarına kadar ödeme yapmakla yükümlüdür. Aynı maddede ödeme yükümlülüğü ile ilgili hususun hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olan dönülemeyecek bir kredi sözleşmesi hükmünde olduğu açıklanmıştır. Bankaların verilmiş olan çek yaprakları sebebiyle .... kişilere karşı olan ödeme yükümlülüğü zikredilen yasa hükümlerinden kaynaklanmakta olup, 5941 sayılı Çek Kanunu geçici 1. maddesinin .... fıkrasıyla, bankaların müşterilerine verdikleri eski çek defterleriyle ilgili olarak, 3167 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunacağı ve aynı yasanın geçici .... maddesinin .... fıkrasıyla ise mülga 3167 sayılı Kanun hükümleri gereğince düzenlenmiş olan eski çeklerin hukukî geçerliliğinin devam edeceği hususları hüküm altına alınmıştır. Ayrıca Yargıtay HGK’nın ....09.2011 tarih, 2011/...-513 Esas, 2011/549 Karar sayılı ilamında da belirtildiği üzere, ödeme külfeti yukarıda zikredilen yasa hükümleriyle bankalara yükletilmiş olduğundan bankaca müşterisine verilen her çek yaprağı için müşterinin bankadaki mevduatının, her bir çek yönünden yasal sorumluluk miktarı ile sınırlı olarak banka lehine rehinli olduğunun kabulü zorunludur. Somut olayda taraflar arasında imzalanan ticari müşteri sözleşmesi, genel kredi sözleşmesi, mevduat rehin sözleşmesi hükümleri uyarınca da bankanın çek sorumluluk bedeli uyarınca oluşması muhtemel zararları için bloke, rehin, takas, mahsup gibi haklarının bulunduğu, yine davacı şirketin ....03.2015 tarihli yazılı beyanında gayrinakdi çek kredisi için 138.600 TL'lik mevduata rehin tesis edilmesini talep ettiği anlaşılmaktadır.
Toplanan delillerden dava konusu çek karnelerinin davacıya 11/11/1993 ile 02/.../2002 tarihleri arasındaki dönemde teslim edildiği, 198 adet çekin davalı bankaya iade edilmediği, davalı banka tarafından iade edilmeyen çekler sebebiyle davacıya ait hesapta bulunan 138.600 TL'ye bloke konulduğu anlaşılmıştır. Dava konusu çeklerin davacıya verildiği hususunda bir uyuşmazlık bulunmamakta olup, taraflar arasındaki uyuşmazlık, bankaların, vermiş oldukları eski çek defterleri nedeniyle yetkili hamillere karşı hangi süreyle sorumlu olduğu noktasında toplanmaktadır. Muhatap bankanın sorumluluğunun hangi süre ile sınırlı olduğu, başka bir anlatımla, hamilin muhatap bankadan ödeme yapmasını hangi süre içinde istemesi gerektiği hususunda çeklerin verildiği tarih itibariyle somut olaya uygulanması gereken mülga 3167 sayılı Yasa'da açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte 5941 sayılı Çek Kanunu'nun geçici .... maddesinin 4. fıkrasına 6273 sayılı Yasa'yla, 31.....2012 tarihinde eklenen hükümle, bankaların müşterilerine verdikleri eski çek defterleriyle ilgili olarak, 5941 sayılı Yasa'nın .../.... maddesine göre ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğunun 30/6/2018 tarihinde sona ereceği düzenlenmiştir. Mahkemece alınan bilirkişi raporunda da davacının, iade edilmeyen çeklerin akıbeti konusunda somut bir
beyanda bulunmamış olduğu, çeklerin akıbeti konusundaki belirsizlik karşısında ülkemizdeki mevzuat dışı çek kullanımı alışkanlıkları da dikkate alındığında, dava konusu çeklerin davalı bankaya ibrazının mümkün olduğu, davalı bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğunun 30.06.2018 tarihine kadar devam ettiği, davalı bankanın yasal olarak ve taraflar arasında imzalanan sözleşme hükümleri uyarınca davacı şirkete verdiği çekler için çek sorumluluk bedelince bloke uygulama hak ve yetkisine sahip olduğu, dava konusu edilen 198 adet çek yaprağından beheri için davalı bankanın sorumlu olduğu miktarın 2015 yılı için 700 TL olarak belirlendiği, buna göre de 198 adet çek yaprağı için davalı bankanın sorumlu olduğu toplam miktar tutarınca bloke uyguladığı, davalı bankadan yasal sorumluluğunun devamı süresince anılan çeklere karşılık yapılan blokenin kaldırılmasının beklenemeyeceği açıktır. Belirtilen nedenlerle, davalı bankanın davacıya ait hesapta bulunan paraya bloke koymasında hukuka aykırı bir durum olduğundan söz edilemeyeceğinden davacının, dava tarihi itibariyle, hesabında blokeli olarak bulunan paranın iadesini istemekte haklı olmadığı anlaşılmış olup, davanın tümüyle reddi gerekirken hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün anılan taraf yararına BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz edene iadesine, 05/02/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.