9. Hukuk Dairesi 2017/26303 E. , 2018/12455 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2017/26303 E. , 2018/12455 K.


'İçtihat Metni'


MAHKEMESİ : ... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 30. HUKUK DAİRESİ
DAVA TÜRÜ : İŞE İADE
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 6. İŞ MAHKEMESİ

DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin red kararına karşı davacı avukatı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi davacı avukatının istinaf başvurusunun kabulüne, davacının işe iadesine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi'nin kararı süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A)Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, davalı şirkette 26/01/2010-06/01/2016 tarihleri arasında freze operatörü olarak çalıştığını, 10/08/2015 tarihinde 24/08 vardiyasında saat 06:00'da üretimi yapılmakta olan Smartclick 6 mm üretimi yapılırken parkeler üst üste şekilde boyuna freze makinası girişinde sıkışma yapmış, üst üste gelen parkelerin gelmesiyle birlikte çalışmakta olan boyuna freze makinası taşıma bandına ait pabuç yüzeylerinin deforme olmasına ve kullanılamayacak hale gelmesine sebep olduğu gerekçesiyle davacının savunmasının istendiği, feshin gerçek nedeninin davacının sendikal faaliyetlerde bulunması olduğunu iddia ederek; feshin geçersizliğine, işe iadesine yasadan doğan hakların ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
B)Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, davacının iş sözleşmesinin TİS Disiplin Suç ve Cezaları Cetvelinin 39 maddesi ile 4857 S.K.'nun 25/II-ı bendi uyarınca haklı olarak feshedildiğini, işçinin işyerine zarar verdiğine dair tüm belge, tutanak ve kararların özlük dosyası içerisinde bulunduğunu, davacının savunmasında tevil yoluyla sorumluluğunu kabul ettiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
C) İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İlk derece mahkemesince, tanıklar dinlenildikten sonra, Makine Mühendisi ve İş Güvenliği Uzmanı ile birlikte mahallinde keşif icrasıyla bilirkişi raporu alındığı, alınan bilirkişi raporunda; olayın meydana geldiği freze makinesinde hasar gören 300 adet papuç olduğu, 1 adet papuçun rayiç bedeli olan 72 Euro'dan toplam 21.600 Euro ile yenileme tenzilatı için ödenen 1.800 Euro olmak üzere toplam hasar bedelinin 19.800 Euro olduğu ,ayrıca dava konusu olayın meydana gelmesinde, davacının %60 oranında, davalının ise %40 oranında kusurlu olduğu anlaşılmış, kusur
oranlarına göre davacı ...'ın kusur oranına düşen miktarın 19.800 Euro x 0,60 = 11.800 Euro olduğu , davacının, davalı şirkete vermiş olduğu zararın 1 maaş tutarının üzerinde olması nedeniyle davalı şirketin yapmış olduğu fesih işleminin geçerli olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Ç) İstinaf başvurusu :
İlk derece mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
D) İstinaf Sebepleri:
Davacı vekili istinaf başvurusunda; feshin 6 günlük hak düşürücü sürede yapılmadığını, bilirkişi raporuna yönelik itirazlarının dikkate alınmadığını, davalı tarafından cevap dilekçesi ve delillerin süresinde sunulmadığını, taraflarınca bilirkişi incelemesinin delil listesinde talep edilmediğini, Ağaç iş sendikasına işverinin talebi üzerine işçilerin üye olduğunu, müvekkilinin ve arkadaşlarının ise bu sendikadan istifa ederek Öz Ağaç İş sendikasına üye olduklarını bu nedenle yaklaşık 100 işçinin işten çıkartıldığını beyanla, yeterli araştırma yapılmadan, bilirkişi raporuna yönelik itirazları değerlendirilmeden verilen kararın bozulması talebiyle itiraz ettiklerini belirtmiştir.
E) Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, davalı işveren davacının iş akdinin haklı veya geçerli nedenle feshedildiğini, süresinde dosyaya delil bildirmeyerek ispat edemediğinden, süresinden sonra sunulan delilerin davanın ispatı noktasında hükme esas alınamayacağından, davacının işe iadesine karar vermek gerektiğinden, ilk derece mahkemesinin davanın reddine dair kararının dosya kapsamına uygun olmaması nedeniyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan kabulüne, ilk derece mahkemesinin kararının HMK 353/1-b-2 maddesi gereğince kaldırılmasına, davanın kabulüne feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmiştir.
F) Temyiz başvurusu :
Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararına karşı davalı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
G) Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanunu’nun 18. maddesi işverene, işçinin davranışlarından ve yeterliliğinden kaynaklanan nedenlerle iş sözleşmesini feshetme yetkisi vermiştir. İşçinin davranışlarından kaynaklanan fesihte takip edilen amaç, işçinin daha önce işlediği iş sözleşmesine aykırı davranışları cezalandırmak veya yaptırıma bağlamak değil; onun sözleşmesel yükümlülükleri ihlale devam etmesi, tekrarlaması rizikosundan kaçınmaktır. İşçinin davranışları nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilebilmesi için, işçinin iş sözleşmesine aykırı, sözleşmeyi ihlal eden bir davranışının varlığı gerekir. İşçinin kusurlu davranışı ile sözleşmeye aykırı davranmış ve bunun sonucunda iş ilişkisi olumsuz bir şekilde etkilenmişse işçinin davranışından kaynaklanan geçerli bir fesih söz konusu olur. Buna karşılık, işçinin kusur ve ihmaline dayanmayan sözleşmeye aykırı davranışlarından dolayı işçiye bir sorumluluk yüklenemeyeceğinden işçinin davranışlarından kaynaklanan geçerli fesih nedeninden de bahsedilemez.
İşçinin davranışlarından ve yeterliliğinden kaynaklanan nedenler, aynı yasanın 25. maddesinde belirtilen nedenler yanında, bu nitelikte olmamakla birlikte, işyerlerinde işin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkileyen nedenlerdir. İşçinin davranışlarından veya yetersizliğinden kaynaklanan nedenlerde, iş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği durumlarda, feshin geçerli nedenlere dayandığını kabul etmek gerekecektir.
İşçinin davranışlarına dayanan fesih, herşeyden önce, iş sözleşmesinin işçi tarafından ihlal edilmesini şart koşmaktadır. Bu itibarla, önce işçiye somut olarak hangi sözleşmesel yükümlülüğün yüklendiği belirlendiği, daha sonra işçinin, hangi davranışı ile somut sözleşme yükümlülüğünü ihlal ettiğinin eksiksiz olarak tespit edilmesi gerekir. Şüphesiz, işçinin iş sözleşmesinin ihlali işverene derhal feshetme hakkını verecek ağırlıkta olmadığı da bu bağlamda incelenmelidir. Daha sonra ise, işçinin isteseydi yükümlülüğünü somut olarak ihlal etmekten kaçınabilip kaçınamayacağının belirlenmesi gerekir. İşçinin somut olarak tespit edilmiş sözleşme ihlali nedeniyle işverenin işletmesel menfaatlerinin zarar görmüş olması şarttır.
İşçinin yükümlülüklerinin kapsamı bireysel ve toplu iş sözleşmesi ile yasal düzenlemelerde belirlenmiştir. İşçinin kusurlu olarak (kasden veya ihmalle) sebebiyet verdiği sözleşme ihlalleri, sözleşmenin feshi açısından önem kazanır. Geçerli fesih sebebinden bahsedilebilmesi için, işçinin sözleşmesel yükümlülüklerini mutlaka kasıtlı ihlal etmesi şart değildir. Göstermesi gereken özen yükümlülüğünün ihlal edilerek ihmali davranış ile ihlali yeterlidir. Buna karşılık, işçinin kusuruna dayanmayan davranışları, kural olarak işverene işçinin davranışlarına dayanarak sözleşmeyi feshetme hakkı vermez. Kusurun derecesi, iş sözleşmesinin feshinden sonra iş ilişkisinin arzedebileceği olumsuzluklara ilişkin yapılan tahminî teşhislerde ve menfaatlerin tartılıp dengelenmesinde rol oynayacaktır.
İşçinin iş sözleşmesini ihlal edip etmediğinin tespitinde, sadece asli edim yükümlülükleri değil; kanundan veya dürüstlük kuralından doğan yan edim yükümlülükleri ile yan yükümlerin de dikkate alınması gerekir. Sadakat yükümü, sözleşmenin taraflarına sözleşme ilişkisinden doğan borçların ifasında, karşı tarafın şahsına, mülkiyetine ve hukuken korunan diğer varlıklarına zarar vermeme, keza sözleşme ilişkisinin kapsamı dışında sözleşme ile güdülen amacı tehlikeye sokacak özellikle karşılıklı duyulan güveni sarsacak her türlü davranıştan kaçınma yükümlülüğünü yüklemektedir
İşçinin iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini kusurlu olarak ihlal ettiğini işveren ispat etmekle yükümlüdür.
Yan yükümlere itaat borcu, günümüzde dürüstlük kuralından çıkarılmaktadır. Buna göre, iş görme edimi dürüstlük kuralının gerektirdiği şekilde ifa edilmelidir.
İşçinin davranışlarından kaynaklanan fesih sebebi, işçinin kusurlu bir davranışını şart koşar.
Dosya içeriğine göre; davacının iş akdi 04.01.2016 tarihinde ... Mdf Fabrikası Parke Üretim Şefliğinde Freze Operatörü olarak çalışırken Parke 2 tesisinde 04.08.2015 tarihli 24/08 vardiyası saat 06:00'da Smartclick 6mm denilen ürünün üretimi yapılırken parkeler üst üste şekilde boyuna freze makinası girişinde sıkışma yaptığı, üst üste parkelerin gelmesiyle birlikte çalışmakta olan boyuna freze makinası taşıma bandının çift şekilde gelen parke yüzeyi arasında sıkışma yaparak freze taşıma bandına ait pabuç yüzeylerinin deforme olmasına ve kullanılamayacak hale gelmesine sebep olduğu, parke işletmelerine bağlı freze operatörü olarak görev yapan davacının Parke 2 tesisinde boyuna freze makinası girişine malzemenin sıkışma yapması esnasında devreye girecek olan emniyet switchlerinin görev yapıp yapmadığını kontrol etmesi ve sıkışmadan dolayı pabuçların deforme olmasına mahal vermeyecek önlem sağlayarak dikkatli bir çalışma sürdürebilecekken bunları yapmadığı, parkelerin boyuna freze makinası girişine sıkışması sonrasında pabuçlar deforme olduğundan ve sadece bir kısım pabuçların değiştirilmesi kot farkı oluşturacağından dolayı boyuna freze makinası bandına ait tüm pabuçların değiştirildiği, disiplin soruşturması sırasında rapor alınan A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Prof. Dr. Mak. Yük. Müh. Halil İbrahim SARAÇ; Freze Operatörü ...'ın raporlarında davacının olayda %60 kusurlu olduğunu, işverenin ise %40 oranında kusurlu olduğu, olayda oluşan toplam zararın 19.800,00 Euro olduğu ve kusur dağılımı yapıldığında ...'ın kusur oranına göre zarar hesabının 11.880,00 Euro, işverenin ise 7.920,00 Euro olduğu, bu zararın çalışanın 30 günlük ücretinin üzerinde olduğu anlaşıldığından TİS Disiplin Suç veCezaları cetvelinin 39. Maddesi ve 4857 sayılı İş Kanununun 25/II-1 maddesi gerekçesiyle haklı nedenle feshedilmiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgelerden ve yargılama sırasında alınan bilirkişi raporundan davacının emniyet switchlerinin görev yapıp yapmadığını kontrol etmesi ve sıkışmadan dolayı pabuçların deforme olmasına mahal vermeyecek önlemler alması gerekirken almadığı ve bu nedenle zararın oluşmasında %60 oranında kusuru olduğu anlaşılmakla oluşan zararın davacının 30 günlük ücretinden fazla olduğu ve haklı feshin şartlarının oluştuğu anlaşılmışsa da ilk derece mahkemesince feshin geçerli nedene dayandığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği ve bu kararın da davalı vekili tarafından istinafa konu edilmediği görülmekle iş akdinin feshinin geçerli nedene dayandığı kabul edilerek davanın reddi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile davanın kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi’nin temyiz edilen kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve Dairemizce 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20/3. maddesi uyarınca aşağıdaki gibi karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ile;
1- ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi' nin yukarıda tarih ve sayısı yazılı kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2- Davacının davalı aleyhine açtığı davanın REDDİNE,
3- Alınması gereken 35,90 TL karar-ilam harcından davacının yatırdığı 29,20 TL peşin harcın mahsubu ile bakiye 6.70 TL karar-ilam harcının davacıdan tahsili ile Hazine'ye irat kaydına,
4- Davacının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalının yaptığı 450,00 TL. yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya ödenmesine,
5- Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre belirlenen 2.180,00 TL. ücreti vekaletin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
6- Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde davalıya iadesine, dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine,
Kesin olarak 04.06.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.