TAŞINIR MALLARIN (MENKUL ve TAŞIT) İCRA YOLU İLE SATIŞI

[Hepsihukuk]

1 - Öncelikle, borçlu hakkında takibin kesinleşmiş olup olmadığına dikkat edilmelidir. Borçluya yapılan tebligatın usulüne uygun yapılıp yapılmadığına dikkat edilmelidir. Tebligatta bir eksiklik varsa tamamlanmalıdır. Aksi takdirde haciz edilen mal satıldıktan sonra geriye dönüşü mümkün olmamaktadır. Borçluya usulüne uygun yapılmayan tebligat nedeniyle takibin her aşamasında süresiz şikayet yoluyla yapılan işlem iptal edilebilir.

2 - Taşınır satışlarında satış ilanının alacaklıya ve borçluya tebliği zorunlu değildir. Ancak icra müdürü buna rağmen satış ilanının borçluya tebliğine karar vermiş ise, satış ilanı mutlaka borçluya usulüne uygun olarak tebliğ edilmelidir. Satış ilanının borçluya tebliğine karar verilmesine rağmen hiç tebliğ edilmez veya tebliğ işlemi usulsüz olursa, bu hususta tek başına ihalenin feshine neden olur.

3 - İcra ve İflas Kanunu’nun 108. maddesine gereğince taşınmaz malın haczi kesinleşmiş olmalıdır. İhtiyati haciz veya muvakkat haciz nedeniyle satış istenemez. İhtiyati hacizlerde borçluya ihtiyati haciz tutanağının ayrıca tebliği zorunludur.

4 - Menkul mallarda satış isteme süresi ve sıra cetveline esas haciz tarihi yani fiili haciz tarihi dikkate alınarak hesap edilir. Araçlarda ise UYAP sisteminden haczin konduğu tarih dikkate alınır. Aracın fiili haczinin yapılıp yapılmaması önem arz etmez. Alacaklı taraf süresinde satış talebinde bulunmalı ve gerekli masrafları 15 gün içinde yatırmalıdır. Fiili haciz yapılmamışsa icra müdürlüğü eksiklikleri dikkate alarak satış işlemine geçmeyecektir. Ancak bu durum süresinde satış talebinde bulunan ve gerekli masrafları yatıran alacaklının hak kaybını engeller.

5 - İcra ve İflas Kanunu -106. maddesi gereğince, kesin haciz tarihinden itibaren altı ay içinde satış istenmiş olmalı ve satış masrafları 15 gün içinde yatırılmalıdır. Kesin haciz tarihinden itibaren altı ay içinde satış istememişse satış isteme hakkı düşer. İcra ve İflas Kanunu -110. maddesi gereğince bir malın satılması kanuni müddet içinde istenmez veya talep geri alınıp da bu müddet içinde yenilenmezse o mal üzerindeki haczi kalkar.

6 - İcra ve İflas Kanunu -112. maddesi gereğince, taşınır mallar talep üzerine iki ay içinde satılmalıdır. İki ay içinde satışın yapılmaması satışın geçerliliğini etkilemez satış geçerlidir. Ancak taraflar bu gecikmeden dolayı zarar görmüşlerse disiplin yönünden ve tazminat yönünden dava açabilmektedirler.

7 - İcra ve İflas Kanunu -103. maddesi gereğince, tutanak tutulurken alacaklı, borçlu veya namlarına, Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebellüğe yetkili kimse bulunursa bu kimselere haciz tutanağının bir örneği verilir. Alacaklı ve borçluya ayrıca Örnek 22 (103 davet kağıdı) tebliğ edilmez. Tebellüğe yetkili kimse bulunmazsa, bulunmayan alacaklı veya borçlu 3 gün içinde tutanağı tetkik ve diyeceği varsa söylemesi için icra dairesine davet olunur. Bu davet Örnek 22 (103 davet kağıdı)’nin tebliğiyle yapılmaktadır. Örnek 22 tebliğinin yapılıp yapılmadığına dikkat edilmelidir.

8 - Haczedilen taşınır mal eşya ise haciz tutanağı ve dosya dikkatlice incelenmelidir. Başka haciz koyduran alacaklıların haczinin tutanakta mevcut olup olmadıklarına ve dosyada mevcut hacze iştirak edilip edilmediğine bakılmalıdır. İştirak haczi veya başkaca hacizler mevcutsa 100. maddeye yarar bilgiler toplanmalıdır.

9 - Satılan taşınır mal araç ise UYAP sisteminden son takyidat alınmalı bu takyidata göre 100. maddeye yarar bilgiler toplanmalıdır. Araç takyidatın da rehin olduğu görülmüşse rehin koyduran alacaklıya müzekkere yazılmalı ve bu müzekkerenin içeriğinde rehin miktarı sorulmalı ve rehin miktarının altında satışa muvafakat edip etmedikleri sorulmalıdır. Rehin miktarının altında satışa muvafakat edilmediği takdirde ve rehin satış miktarı malın %50’sinden fazla olduğu takdirde (rehin miktarı + satış paylaştırma gideri = satış miktarı) şeklinde satışın yapılması gerekmektedir. Bu nedenle rehin hususunda yazışmaların ve cevabının satış gün be saatinden önce gelmesinde fayda vardır.

10 - Satılan taşınır mal araç ise aracın aynına ilişkin motorlu taşıtlar vergisi ve gecikme cezaları bilgi olarak istenmelidir.

11 - Satılan mal ticari (S-T-M) plakalı araç ise, 10553 Sayılı Ticari Plakaların Verilmesine Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında 86/10553 sayılı ve 02.04.1986 tarihli Bakanlar Kurulu kararı gereğince ticari plaka verileceklere ticari plaka verilmesi için;

11.1 - Taksi, dolmuş ve minibüslerde; şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan etmiş ve ilgili meslek odasına, ilgili meslek odasının bulunmadığı yerlerde ise şoförler odasına üye olmak (Değişik: 10.11.2003-25285),

11.2 - Umum servis araçlarında; şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçtiğini beyan etmiş ve ilgili meslek odasına, ilgili meslek odasının bulunmadığı yerlerde şoförler odasına üye olmak ve ticaret odalarına kayıtlı taşımacı şirketlerce şehir içinde taşımacılık yapmak (Değişik: 10.11.2003-25285), şartı aranır.

12 - Taksi, dolmuş ve minibüs sahipleri, bu plakaları bu maddenin (1) numaralı bendinde sayılan şartlara haiz kişilere, umum servis aracı sahipleri bu maddenin (2) numaralı bendinde sayılan şartlara haiz kişilere ve taşımacı şirketlere satabilirler.

13 - Özellikle ticari plaka araçtan ayrı olarak satıldığı hallerde tescilde ve araç kaydı üzerindeki hacizlerin nasıl aktarılacağı hususlarında sorunlar çıkmaktadır. Bunun önüne geçmek için aşağıdaki yol izlenmesi gerekir. Ticari plakaların cebri icra yolu ile satışları ticari plakanın faaliyet gösterdiği yer belediyesince yönetmelikle belirlenmiştir. Örnek verecek olursak İzmir Büyük Şehir Belediyesi Ticari Taksi ve Dolmuş Yönetmeliği’nin 9. maddesi ile cebri ihale ile satışı sonucunda yeni sahibinin “Çalışma İzin Belgesi” alabilmesi için yönerge şartlarına uygun nitelikleri taşıması ve yönergenin 5. maddesinde belirtilen evrakları tamamlaması gerekir. Bu yönerge hükümlerine durumunun uyması halinde yeni sahibine “Çalışma İzin Belgesi” verileceği belirlenmiştir. Bu durumda ticari plakanın ihalesine iştirak edebilmek için yönetmelikteki şartlara sahip olması gerekiyor ayrıca bu hususun satış ilanında ilan edilmesi gereklidir. Yine ticari plakanın kayıtlı bulunduğu belediye ulaşım hizmetlerinden plakanın aynına ilişkin vergi borçları ile kaydı üzerindeki takyidatlar yazı ile istenir. Satışa ticari plaka tahsis belgesi olanlar girebilecek olup bir belge ile sadece tek bir ticari plaka satışına girilebilir. Çünkü ihalenin üzerinde kalandan ticari plaka tahsis belgesi alınarak belediye ulaşım hizmetlerine yazılacak tescil yazısına eklenecektir. Tahsis belgesi süreli olup satış tarihi itibari ile geçerli olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir. Süresi geçmiş olan bir belge ile tescil yaptırılamayacaktır. Belediye Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğüne yazılacak ticari plaka tescil belgesine tahsis belgesinin aslı eklenmekle birlikte aracın kayıtlı olduğu trafik tescil şubesine ticari plakanın satışının yapıldığı tescil için belediyeye yazıldığı belirtilir. Ayrıca araç kaydının üzerinde bulunan hak ve mahrumiyetler ile birlikte araç maliki borçlu adına hususi plakaya ayrıldıktan sonra ticari plakanın ihale alıcısı adına kayır ve tescilinin yapılmasının istenilmesi gerekir. Belediye ulaşım hizmetlerine varsa plakaya ait aynından doğan vergi borçları satış bedelinden öncelikle ödenir.

14 - Satılan taşınır mal araç ise satış günü verilmeden önce son takyidat tekrar UYAP sisteminden çıkarılmalı ve incelenmelidir. Yukarıda yazılı işlemler neticelenirken araç kaydında değişiklikler olmuş olabilir.

15 - Yukarıda yazılı işlemler yapılmadan satış gününün verilmemesine dikkat edilmelidir. Varsa eksiklikler tamamlatılması gerekmektedir.

16 - Satış kararı verilir.

17 - Taşınırın açık artırma şartnamesi hazırlanır.

18 - Taşınırın açık artırma 1 ve 2 satış tutanakları hazırlanır.

19 - Satış ilanı hazırlanır. Taşınırın ilan askı tutanağı hazırlanır.

20 - Taşınırın açık artırma ilanında, 10 gün önce ilan edilir. Çünkü elektronik ortamda teklifler 10 gün önceden verilmeye başlanacaktır. Gazetede ilan yapılması zorunlu değildir. İcra ve İflas Kanunu’nun 114/2 ve son fıkrada, ilanın şekli, artırmanın tarzı, yer ve günü ve gazete ile yapılıp yapılmayacağı icra memurluğunca alakadarların menfaatlerine en uygun olanı göz önünde bulundurularak belirlenir. İlanın yurt düzeyinde yayımlanan bir gazete ile yapılmasına karar verilmesi halinde bu ilan satış talebi tarihinde tirajı (baskı sayısı) elli binin (50.000) üzerinde olan ve yurt düzeyinde dağıtımı yapılan gazetelerden biriyle yapılır. Gazete ile yapılacak ilanlara satış şartnamesi eklentileriyle geçirilmeyip, satılacak şeyin cinsi, mahiyeti, önemli vasıfları, muhammen kıymeti, bulunduğu yer ve ikinci artırmanın gün ve saati, satış şartnamesinin ve sair bilginin nereden ve ne suretle öğrenebileceği, talep halinde ve ilanda gösterilen masrafı verilmek şartıyla şartnamenin bir örneğinin gönderilebileceği hususlar yazılır. İcra dairesince yapılması zaruri ilanlar dışında, taraflar şartnamenin tamamını, masrafı kendilerine ait olmak üzere, dilekleri vasıtalarla ilan edebilirler. Ancak hususi mahiyetteki bu ilan resmi muameleye (satış masraflarına eklenmez ve satışın geçerliliğini etkilemez) tesir etmez.

21 - Taşınır şartlarında ihaleye katılmak isteyenlerden teminat alınmasına ilişkin bir hüküm yoktur. Ancak icra müdürü satılan taşınırın değeri ve özelliklerini nazara alınarak teminat yatırılmasına karar verebilir. Bu husus satış ilanında ve şartnamede belirtilir. Bu durumda ihaleye katılmak isteyenler teminat yatırarak ihaleye katılabilirler.

22 - Şartnamede ve ilanda hangi masrafların alıcıya olduğu belirtilir. Bunlar ihale damga resmi (%04,95), KDV ve taşınırın teslimine ilişkin masraflar ihale alıcısına aittir. Aynından doğan vergi borçları (MTV) ve tellâliye (&1+1,00TL) masraflarının satış bedelinden karşılanacağı belirlenmelidir.

23 - İhale alıcısı alacağına mahsuben taşınır malı satın almışsa, satış bedelinden karşılanması gereken ödemeler alacaklı tarafından yapılır. Bunlar dosya borcuna eklenir. Alacağına mahsuben satışta ihale alıcısı tarafından borca eklenmek suretiyle yapılan giderler; aynından doğan vergi borcu (MTV), tellâliye, cezaevi harcı (%2 borca eklenmez alacaklıya aittir) ve tahsil harcı (%9,9)’dır.

24 - Satış kararında, satış ilanının yurt düzeyinde yayınlanan bir gazeteyle mi, mahalli düzeyde yayın yapan bir gazeteyle mi, belediye ilan panosu veya hoparlöründen seslendirerek mi olacağına veya bu bahse konu ilan araçlarından birkaçının bir arada kullanılacağına icra müdürlüğünce (malın değerine bakarak karar verir) karar verilmelidir. Bilinmelidir ki, bu karar bağlayıcıdır.

25 - Belediye başkanlığına taşınır açık artırma ilanın, belediye ilan panosunda asılması ve tellal hazır bulundurulması için müzakere gönderilir. İlk artırmadan önce ilanın yapıldığına ilişkin kayıt dosyaya alınır. İlanın 10 gün önce yapılması gerekmektedir. Yerleşik Yargıtay içtihatları gereğince ihalenin feshi nedenidir. Belediye tellal hazır bulundurmazsa, adliye personellerinden biri bu iş için görevlendirilir. Belediye tellal görevlendirmediğinde tellâliye harcı ödenmez.

26 - Basın İlan Kurumu’na taşınır açık artırma ilanın, icra müdürlüğünce uygun görülen ulusal veya yerel gazetede ilan edilmesi için müzakere gönderilir. On gün süreye dikkat edilmelidir. Satış ilanı yurt düzeyinde yayınlanan bir gazetede yayınlanmasına karar verildiğinde Basın İlan Kurumu’na yazılacak yazıya “satış kararının verildiği …/…/… Tarihinde tirajı 50.000’in üzerindeki, yurt düzeyinde dağıtımı yapılan bir gazetede birinci satış gününden en az on gün öncesi ilan edilecektir ibaresinin eklenmesi gerekmektedir.

27 - İhalenin yapılması, belirtilen yer, gün ve saatte tellala şartname okutturularak, satışa başlandığı üç defa ilan edilir.

28 - İhale tutanağına ihalede en çok arttırılan miktar, arttıranın adı soyadı, ihalenin kime ne suretle yapıldığı yazılır, tutanağın altı ihaleyi yapan memur ile tellal tarafından ve ihale alıcısı tarafından imzalanır.

29 - Birinci açık artırmada, elektronik posta yolu ile gelen teklifler dikkate alınarak, gelen en yüksek teklif üzerinden tellalın üç defa çağrısıyla satışa başlanır. İhalede satış yapılabilmesi için taşınırın kıymet takdiri değerinin %50’sini + satış giderleri + paylaştırma giderlerini karşılaması gerekmektedir. Aynı zamanda bu son teklifin elektronik teklifin üzerinde bir teklif olması gerekir. Ancak taşınır üzerinde rehin şerhi varsa ve rehin alacaklısı, rehin miktarının altında satışa muvafakat etmediği takdirde, rehin miktarı, taşınır malın değerinin %50’sinden fazla olduğu takdirde (rehin miktarı + satış ve paylaştırma gideri = satış miktarı) şeklinde satışın yapılması gerekmektedir. Artırma bedeli yukarıda yazılı her üç şartı da karşılıyorsa (veya rüçhanlı alacaklı olmadığı için sadece %50’sini + satış paylaştırma giderlerini karşılıyorsa) taşınmaz en çok pey sürene ihale edilir. Bu husus artırma tutanağına yazılır, tutanak icra müdürü, tellal ve ihale alıcısı tarafından imzalanır.

30 - İkinci açık artırma, ikinci artırma ilk artırmayı izleyen onuncu gün yapılır. Onuncu günün resmi tatil gününe rastlaması halinde ikinci artırma resmi tatili izleten ilk iş günü yapılır. Bu halde de İcra ve İflas Kanunu’nun 114. madde hükmü uygulanır.

31 - İ.İ.K. 19/1 fıkrası, gün olarak hesap edilen sürelerde ilk gün hesaba katılmaz. Bu nedenle bu tür hesaplamalarda dikkatli davranılmalıdır. Örneğin taşınır mal satışlarında 1. Satış 15 Aralık’ta yapılmışsa 2. satış 25 Aralık’ta yapılır.

32 - İkinci açık artırmada, elektronik posta yolu ile gelen teklifler dikkate alınarak, gelen en yüksek teklif üzerinden tellalın üç defa çağrısıyla satışa başlanır. İhalede satış yapılabilmesi için taşınırın kıymet takdiri değerinin %50’sini + satış giderleri + paylaştırma giderlerini karşılaması gerekmektedir. Ancak taşınır üzerinde rehin şerhi varsa ve rehin alacaklısı, rehin miktarının altında satışa muvafakat etmediği takdirde, rehin miktarı, taşınır malın değerinin %50’sinden fazla olduğu takdirde (rehin miktarı + satış ve paylaştırma gideri = satış miktarı) şeklinde satışın yapılması gerekmektedir. Ayrıca verilecek teklifin elektronik teklifin üzerinde olması gerekir. Artırma bedeli yukarıda yazılı her üç şartı da karşılıyorsa (veya rüçhanlı alacaklı olmadığı için sadece %50’sini + satış ve paylaştırma giderlerini karşılıyorsa) taşınır en çok pey sürene ihale edilir. Bu husus artırma tutanağına yazılır, tutanak icra müdürü, tellal ve ihale alıcısı tarafından imzalanır.

33 - Satış talebi ve ihale tarihi arasındaki yediemin ücretinin de paraya çevirme giderlerine dâhil olduğu kabul edilerek arttırma bedelinin hesaplanmasında dikkate alınması zorunludur.

34 - Tellalın 3 defa bağırıp satıyorum demesinden öncesine kadar satıştan vazgeçilebilir. Yani ihale anında da satıştan vazgeçilebilir.

35 - Satış (ihale) bedelinin ödenmesi ile ilgili hususlar; ihale bedeli nakit olarak peşin ödenir. Ancak icra müdürlüğü ihale bedelinin ödenmesi için ihale alıcısına gerek birinci arttırma günü, gerekse ikinci arttırma günü 7 günü çekmemek üzere süre verebilir. En geç bu süre sonunda ihale bedeli satış dosyasına ödenmelidir. İcra müdürü takdir yetkisini kullanarak ikinci olarak bir süre veremez. Satışın kesinleşmesi için ihale bedeli süresinde yatırılmalıdır.

36 - İhale yapıldıktan 7 gün sonra ihalenin feshi davasının açılıp açılmadığı icra hukuk mahkemesinden sorulmalıdır. İhalenin feshi davası açılmışsa yatırılan ihale bedeli, dava sonuçlanıncaya kadar, icra müdürlüğünün çalıştığı bankada nemalandırılır. İcra bu parayı istediği bankada nemalandıramaz. Uygun görülen ve kasasının tutulduğu bankada nemalandırmak zorundadır. İhale bedeli teminat mektubu şeklinde alınamaz. İhalenin feshi davası açıldı diye ihale alacaklısı ihale bedelini ödemekten kaçınamaz süresinde ihale bedeli ödenmezse icra müdürü ihaleyi feshetme hakkına sahiptir. Bunu resen yapmalıdır. İhale alıcısı bu durumda iki ihale arasındaki farktan, satış masraflarından ve faizlerden sorumludur. Bu miktarlar öncelikle yatırmış olduğu teminattan karşılanır devamı tamamlattırılır. Örneğin ihale ayın 10’unda yapıldı 18’inde mahkemeden ayın 10’undan 17’si dâhil tarih aralığı ile ihalenin feshi davası açılıp açılmadığı sorulmalıdır.

37 - İcra hukuk mahkemesi tarafından ihalenin feshi davası açılmadığı bildirilirse veya ihalenin feshi davası reddedilmişse (kesinleşmesi gerekmektedir.); ihale bedeli, KDV, damga vergisi verilen süre içinde ilgili yerlere yatırılmış ise taşınır mal ihale alıcısına teslim edilir. Araçlarda ayrıca Trafik Tescil Şube Müdürlüğüne tescil yazısı yazılır. Araç gerçek kişiye ihale edilmiş ise ihale alıcısının kimlik fotokopisi dosyaya alınarak tescil belgesine kimlik bilgilerinin yazılması ayrıca dosyada kalacak nüsha ile Trafik Tescil Müdürlüğüne gönderilen nüshalara ihale alıcısı gerçek kişinin vesikalık fotoğraflarının yapıştırılması, fotoğrafların üzerinin mühürlenip imzalanması gerekmektedir.

38 - İhale alıcısı tarafından taşınırın teslimi için gerekli masraflar teslim talebi ile birlikte peşin yatırılmalıdır.

39 - İhale bedeli süresince icra müdürlüğüne getirilerek (iletilerek) veya hesabına yatırılarak ödenmelidir. Bunun dışında başka türlü ödeme yapıldığını iddia ederek satış bedeli yatırılmış olmaz (Örneğin; alacaklının kendisine yapılan ödeme geçerli değildir. Verilen süre geçtikten sonra yapılan ödeme geçerli değildir. Hastalık (ağır hastalık dâhil) mazeret olarak kabul edilmemelidir.

40 - İhale bedelini yatırmayarak ihalenin iptaline neden olan ilk ihale alıcısı iki ihale arasındaki fark, temerrüt faizi ve masraflardan sorumlu olduğundan ihaleye iştirak ederken yatırmış olduğu teminat iki ihale arasındaki fark, temerrüt faizi ve masraflara mahsup edilmek üzere alıkonulur.

41 - KDV, damga veya tellâliye hususunda ihale alıcısına süre verilmişse bu süre içerisinde belirtilen harçlar yatırılmalıdır. Yatırılmaması halinde İcra ve İflas Kanunu’nun 133. maddesi gereğince icra müdürü tarafından Yerleşik Yargıtay içtihatları gereğince satış kararı kaldırılmalıdır.

42 - İhale alıcısı satış bedelini ödemezse icra müdürü resen (kendiliğinden) satış kararını kaldırır. İcra müdürlüğü satış kararını kaldırmak zorundadır. Aksi takdirde süresiz şikâyet yoluna başvurulabilir. İhale bedeli derhal veya verilen 7 günlük süre içinde ödenmediğinde icra müdürlüğü derhal ihale kararını kaldırmalıdır.

43 - İcra müdürü birinci veya ikinci artırmaya başlamadan önce elektronik teklifleri incelemeli, bu gelen tekliflerin malın değerinin %50’sini aşıp aşmadığına bakarak değerlendirmeli. En yüksek teklifi dikkate alarak ihaleyi yapmalıdır. Tellal ihaleye başlarken teklifin elektronik ilandaki teklifi geçmesi gerektiğini belirterek satışa başlamalıdır. Ancak her halükarda ihalede satış yapılabilmesi için taşınırın kıymet takdiri değerinin %50’sini + satış giderleri + paylaştırma giderlerini karşılaması gerekmektedir. Aksi takdirde yeni düzenleme gereğince ihalenin feshi söz konusu olabilir.