9. Hukuk Dairesi 2015/23577 E. , 2018/21170 K.
Gönderilme zamanı: 18 Kas 2021, 20:30
9. Hukuk Dairesi 2015/23577 E. , 2018/21170 K.
'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
YARGITAY KARARI
A) Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı Şirketin Fas şantiyesinde 08.01.2009 ile 12.09.2009 tarihleri arasında silindir operatörü olarak 1.100 Amerikan Doları ücretle çalıştığını, iş akdinin işveren tarafından süresi dolmadan haksız ve bildirimsiz olarak fesih edildiğini belirterek, müvekkilinin mahrum kalınan ücretinin ödenmediğini, müvekkilinin haftanın yedi günü sabah 05.00 ile akşam saat 23.00 arası çalıştığını, dini ve milli bayramlarda da çalıştığını, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek mahrum kalınan ücret, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarını istemiştir.
B)Davalı cevabının özeti:
Davalı vekili, öncelikle usul yönünden davanın ... Merkez İş Mahkemelerinde görülmesi gerektiğini, davacının 08.01.2009 tarihli belirsiz süreli iş sözleşmesine istinaden müvekkil şirketin Fas Krallığı’nda yürütülen otoyol projesinde formen olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin 12.09.2009 tarihinde fesih edildiğini, iş sözleşmesi belirsiz süreli olduğundan davacının mahrum kalınan ücret talep hakkı bulunmadığını, davacının iddia ettiği fazla çalışmalarla ilgili iddialarını reddettiklerini, davacının bordrolarında görüleceği üzere, davacıya fazla mesai ücret ve bayram ücret karşılıklarının ödendiğini, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
C)Yerel Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davacının davalı iş yerinde 08/01/2009-12/09/2009 tarihleri arasında 8 ay 5 gün çalıştığı, hizmet sözleşmesinde davacının aylık 600 Amerikan Doları ücret belirlendiği, 1.100 Amerikan Doları'nın haftalık ortalama 65 saate kadarki çalışmalarını içeren ücret olduğu, davacı ile davalı iş yeri arasında belirsiz süreli iş sözleşmesinin yapılmış olduğu, zira dava dosyasında yazılı olarak yapılmış belirli süreli iş sözleşmesine rastlanmadığı, dava dosyasında yer alan 30/09/2009 tarihinde işten ayrılış bildirgesinde davacının işten ayrılış kodunun belirsiz süreli iş sözleşmesinin iş veren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi ( kod 04) bildirildiği ve böylece davacının belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışması nedeniyle mahrum kalan ücrete ilişkin bir alacağının bulunmadığı, ücret bordrolarında her ay değişik saatlerde %25 zamlı olmak üzere toplamda 436 saat fazla çalışma ücreti tahakkuku yapılmış olduğu, davacının ücret bordrolarının vardiya çizelgeleri ile uyumlu olduğu ve davacının bu bordroları itirazı kayıt koymadan imzaladığı anlaşılmakla yerleşik yargıtay içtihatları da gözetilerek davacının fazla mesai alacağı istemi reddedildiği, davacının 8 aylık ücret bordrolarında 195 saat gündüz tatil çalışması ve 27 saat de gece tatil çalışması ücreti aldığı, ayda ortalama 3 gün gündüz tatil çalışması ve ayda ortalama 3,3 saat gece tatil çalışmasına denk gelen davacının ücret bordrolarının vardiya çizelgeleri ile uyumlu olduğu ve davacının bu bordroları ihtirazi kayıt koymadan imzaladığı anlaşılmakla yerleşik yargıtay içtihatları da gözetilerek davacının hafta tatili ücret alacağı istemi reddedildiği, davacının 8 aylık ücret bordrolarında 195 saat gündüz tatil çalışması ve 27 saat de gece tatil çalışması ücreti aldığı, ayda ortalama 3 gün gündüz tatil çalışması ve ayda ortalama 3,3 saat gece tatil çalışmasına denk gelen davacının ücret bordrolarının vardiya çizelgeleri ile uyumlu olduğu ve davacının bu bordroları ihtirazi kayıt koymadan imzaladığı anlaşılmakla yerleşik yargıtay içtihatları da gözetilerek davacının ulusal bayram genel tatil ücreti alacağı isteminin reddedildiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
D)Temyiz:
Karar süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
E)Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davacının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Somut uyuşmazlıkta, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti bakımından, davacı ile imzalanan iş akdinde fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti hakkında çalışılan ülke hukukunun uygulanması kuralına yer verilmişse de işverenin işin yapılacağı ülkedeki çalışma koşulları, haftalık ve fazla çalışma süreleri ücreti, genel tatile ilişkin koşullar ve bu yerlerde çalışma yapılması halinde ödenecek ücreti belirten açıklayıcı bir belgeyi işçiye imzalattığını ispatlayamadığından, yabancı ülke hukukunun belirtilen alacak kalemleri bakımından uygulanması mümkün değildir.
Davacı tanıklarının davalıya karşı davaları olduğu anlaşılmaktadır. Ancak, Dairemiz tarafından 2015/9247 Esas sayısı ile evvelce incelenen ... ... 5. İş Mahkemesi’nin 2013/486 Esas sayılı dosyası kapsam itibari ile eldeki dosyayla uyumludur. Aynı işyerinde çalışan işçilerin aynı koşullarda çalışmaları aksi sabit olmadıkça kural olarak geçerlidir. Bu nedenle, ... ... 5. İş Mahkemesi’nin 2013/486 Esas sayılı dosyası celbedilmeli, eldeki inceleme konusu 2013/150 Esas sayılı dosyada mevcut bordrolarda Türk Hukuku’na uygun hesaplama yapılıp yapılmadığı kontrol edilerek, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti Türk Hukuku’na uygun şekilde tahakkuk etmemiş ise ... ... 5. İş Mahkemesi’nin 2013/486 Esas sayılı dosyasında Dairemizin 2015/9247 Esas sayılı ilamı ile onanan hükme esas bilirkişi raporunda esas alınan, ücret meblağı, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti hesaplama şekilleri de dahil olmak üzere, tüm hesaplama unsurları ve şekilleri eldeki dosyaya da aynen uygulanarak sonuca gidilmeli, ancak bu arada aşağıdaki açıklamalar öncelikle gözetilmelidir.
Eldeki 2013/150 Esas sayılı dosyadaki ödeme belgeleri tüm hesaplamalar sırasında ilgileri oranında mahsup edilmelidir.
Hafta tatil ücreti bakımından, Dairemizin 2014/25847 Esas sayısı ile incelenen ... ... 3. İş Mahkemesi'nin 2013/171 Esas sayılı dosyada, eldeki dosyanın davacısı Mustafa’nın 'Bazen Pazar günleri çalışmıyorduk, çalışmadığımız zaman Pazar yevmiyesini vermiyorlardı. Pazar günü çalıştığımızda ayrıca Pazar yevmiyemizi veriyorlardı. Resmi tatillerde çalışıyorduk. Dini bayramlarda Türkiye'de olduğumuzdan çalışmadık' şeklinde beyanı bulunmaktadır. Dosyadaki bordrolarda aylık ücretin 26 gün üzerinden hesaplandığı da dosya kapsamından anlaşıldığı için, davacının bu beyanının, hafta tatilinde çalışılması halinde normal günlük yevmiyesinin verildiği, hafta tatilinde çalışmaz ise, Türk Hukuku'na göre çalışma karşılığı olmayan yani çalışmasa dahi verilmesi gereken hafta tatili yevmiyesinin verilmediği anlamına geldiğinin kabulü gerekir. Eldeki 2013/150 Esas sayılı dosyada hafta tatili ücreti değerlendirilirken çalışılan her hafta tatili günü için çalışma karşılığı olan günlük 1,5 yevmiye üzerinden hafta tatili çalışma ücreti hesaplanmalı, davacının, çalışılmasa da kanunen ödenmesi gereken, yani bir çalışma karşılığı olmayan hafta tatili ücretini talep etmediği anlaşıldığından, çalışılmasa da ödenmesi gereken hafta tatili ücreti değil, çalışma karşılığı ödenmesi gereken hafta tatili ücreti, yukarda belirtilen şekilde inceleme konusu yapılmalıdır.
Ulusal bayram genel tatil ücreti hesabında ise davacı ...'nın tanık sıfatı ile verdiği ifade göz önüne alınmalıdır. Ayrıca, hafta tatili ücretinde olduğu gibi, ulusal bayram genel tatil ücretinde de çalışılmasa da ödenmesi gereken günlük 1 yevmiyeye ilaveten çalışma karşılığı 1 yevmiyenin ödenip ödenmediği tetkik edilmeli, çalışılan ulusal bayram genel tatil günleri için çalışmasa da ödenmesi gereken 1 yevmiyeye ilaveten ücret tahakkuku var ise çalışma karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken 1 yevmiyeyi aşan kısım mahsup edilmelidir.
Fazla mesai ücretinde ise varsa bordrodaki ödenen fazla mesai ücreti mahsup edilerek sonuca gidilmelidir.
Ayrıca, Dairemizin 2014/25847 Esas sayısı ile incelenen ... ... 3. İş Mahkemesi'nin 2013/171 Esas sayılı dosyada, Dairemizin 2015/9247 Esas sayısı ile incelenen ... ... 5. İş Mahkemesi'nin 2013/486 Esas sayılı dosyada, eldeki dosyanın davacısı Mustafa’nın tanık sıfatı ile verdiği beyanının tamamı, tüm hesaplamalar sırasında ikrar maddi vakıa ile bağlılık kuralı kapsamında değerlendirilmelidir.
F)SONUÇ:
Temyiz olunan kararın yukarda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 22/11/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
YARGITAY KARARI
A) Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı Şirketin Fas şantiyesinde 08.01.2009 ile 12.09.2009 tarihleri arasında silindir operatörü olarak 1.100 Amerikan Doları ücretle çalıştığını, iş akdinin işveren tarafından süresi dolmadan haksız ve bildirimsiz olarak fesih edildiğini belirterek, müvekkilinin mahrum kalınan ücretinin ödenmediğini, müvekkilinin haftanın yedi günü sabah 05.00 ile akşam saat 23.00 arası çalıştığını, dini ve milli bayramlarda da çalıştığını, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek mahrum kalınan ücret, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti alacaklarını istemiştir.
B)Davalı cevabının özeti:
Davalı vekili, öncelikle usul yönünden davanın ... Merkez İş Mahkemelerinde görülmesi gerektiğini, davacının 08.01.2009 tarihli belirsiz süreli iş sözleşmesine istinaden müvekkil şirketin Fas Krallığı’nda yürütülen otoyol projesinde formen olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin 12.09.2009 tarihinde fesih edildiğini, iş sözleşmesi belirsiz süreli olduğundan davacının mahrum kalınan ücret talep hakkı bulunmadığını, davacının iddia ettiği fazla çalışmalarla ilgili iddialarını reddettiklerini, davacının bordrolarında görüleceği üzere, davacıya fazla mesai ücret ve bayram ücret karşılıklarının ödendiğini, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
C)Yerel Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davacının davalı iş yerinde 08/01/2009-12/09/2009 tarihleri arasında 8 ay 5 gün çalıştığı, hizmet sözleşmesinde davacının aylık 600 Amerikan Doları ücret belirlendiği, 1.100 Amerikan Doları'nın haftalık ortalama 65 saate kadarki çalışmalarını içeren ücret olduğu, davacı ile davalı iş yeri arasında belirsiz süreli iş sözleşmesinin yapılmış olduğu, zira dava dosyasında yazılı olarak yapılmış belirli süreli iş sözleşmesine rastlanmadığı, dava dosyasında yer alan 30/09/2009 tarihinde işten ayrılış bildirgesinde davacının işten ayrılış kodunun belirsiz süreli iş sözleşmesinin iş veren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi ( kod 04) bildirildiği ve böylece davacının belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışması nedeniyle mahrum kalan ücrete ilişkin bir alacağının bulunmadığı, ücret bordrolarında her ay değişik saatlerde %25 zamlı olmak üzere toplamda 436 saat fazla çalışma ücreti tahakkuku yapılmış olduğu, davacının ücret bordrolarının vardiya çizelgeleri ile uyumlu olduğu ve davacının bu bordroları itirazı kayıt koymadan imzaladığı anlaşılmakla yerleşik yargıtay içtihatları da gözetilerek davacının fazla mesai alacağı istemi reddedildiği, davacının 8 aylık ücret bordrolarında 195 saat gündüz tatil çalışması ve 27 saat de gece tatil çalışması ücreti aldığı, ayda ortalama 3 gün gündüz tatil çalışması ve ayda ortalama 3,3 saat gece tatil çalışmasına denk gelen davacının ücret bordrolarının vardiya çizelgeleri ile uyumlu olduğu ve davacının bu bordroları ihtirazi kayıt koymadan imzaladığı anlaşılmakla yerleşik yargıtay içtihatları da gözetilerek davacının hafta tatili ücret alacağı istemi reddedildiği, davacının 8 aylık ücret bordrolarında 195 saat gündüz tatil çalışması ve 27 saat de gece tatil çalışması ücreti aldığı, ayda ortalama 3 gün gündüz tatil çalışması ve ayda ortalama 3,3 saat gece tatil çalışmasına denk gelen davacının ücret bordrolarının vardiya çizelgeleri ile uyumlu olduğu ve davacının bu bordroları ihtirazi kayıt koymadan imzaladığı anlaşılmakla yerleşik yargıtay içtihatları da gözetilerek davacının ulusal bayram genel tatil ücreti alacağı isteminin reddedildiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
D)Temyiz:
Karar süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
E)Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davacının aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Somut uyuşmazlıkta, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti bakımından, davacı ile imzalanan iş akdinde fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti hakkında çalışılan ülke hukukunun uygulanması kuralına yer verilmişse de işverenin işin yapılacağı ülkedeki çalışma koşulları, haftalık ve fazla çalışma süreleri ücreti, genel tatile ilişkin koşullar ve bu yerlerde çalışma yapılması halinde ödenecek ücreti belirten açıklayıcı bir belgeyi işçiye imzalattığını ispatlayamadığından, yabancı ülke hukukunun belirtilen alacak kalemleri bakımından uygulanması mümkün değildir.
Davacı tanıklarının davalıya karşı davaları olduğu anlaşılmaktadır. Ancak, Dairemiz tarafından 2015/9247 Esas sayısı ile evvelce incelenen ... ... 5. İş Mahkemesi’nin 2013/486 Esas sayılı dosyası kapsam itibari ile eldeki dosyayla uyumludur. Aynı işyerinde çalışan işçilerin aynı koşullarda çalışmaları aksi sabit olmadıkça kural olarak geçerlidir. Bu nedenle, ... ... 5. İş Mahkemesi’nin 2013/486 Esas sayılı dosyası celbedilmeli, eldeki inceleme konusu 2013/150 Esas sayılı dosyada mevcut bordrolarda Türk Hukuku’na uygun hesaplama yapılıp yapılmadığı kontrol edilerek, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti Türk Hukuku’na uygun şekilde tahakkuk etmemiş ise ... ... 5. İş Mahkemesi’nin 2013/486 Esas sayılı dosyasında Dairemizin 2015/9247 Esas sayılı ilamı ile onanan hükme esas bilirkişi raporunda esas alınan, ücret meblağı, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram genel tatil ücreti hesaplama şekilleri de dahil olmak üzere, tüm hesaplama unsurları ve şekilleri eldeki dosyaya da aynen uygulanarak sonuca gidilmeli, ancak bu arada aşağıdaki açıklamalar öncelikle gözetilmelidir.
Eldeki 2013/150 Esas sayılı dosyadaki ödeme belgeleri tüm hesaplamalar sırasında ilgileri oranında mahsup edilmelidir.
Hafta tatil ücreti bakımından, Dairemizin 2014/25847 Esas sayısı ile incelenen ... ... 3. İş Mahkemesi'nin 2013/171 Esas sayılı dosyada, eldeki dosyanın davacısı Mustafa’nın 'Bazen Pazar günleri çalışmıyorduk, çalışmadığımız zaman Pazar yevmiyesini vermiyorlardı. Pazar günü çalıştığımızda ayrıca Pazar yevmiyemizi veriyorlardı. Resmi tatillerde çalışıyorduk. Dini bayramlarda Türkiye'de olduğumuzdan çalışmadık' şeklinde beyanı bulunmaktadır. Dosyadaki bordrolarda aylık ücretin 26 gün üzerinden hesaplandığı da dosya kapsamından anlaşıldığı için, davacının bu beyanının, hafta tatilinde çalışılması halinde normal günlük yevmiyesinin verildiği, hafta tatilinde çalışmaz ise, Türk Hukuku'na göre çalışma karşılığı olmayan yani çalışmasa dahi verilmesi gereken hafta tatili yevmiyesinin verilmediği anlamına geldiğinin kabulü gerekir. Eldeki 2013/150 Esas sayılı dosyada hafta tatili ücreti değerlendirilirken çalışılan her hafta tatili günü için çalışma karşılığı olan günlük 1,5 yevmiye üzerinden hafta tatili çalışma ücreti hesaplanmalı, davacının, çalışılmasa da kanunen ödenmesi gereken, yani bir çalışma karşılığı olmayan hafta tatili ücretini talep etmediği anlaşıldığından, çalışılmasa da ödenmesi gereken hafta tatili ücreti değil, çalışma karşılığı ödenmesi gereken hafta tatili ücreti, yukarda belirtilen şekilde inceleme konusu yapılmalıdır.
Ulusal bayram genel tatil ücreti hesabında ise davacı ...'nın tanık sıfatı ile verdiği ifade göz önüne alınmalıdır. Ayrıca, hafta tatili ücretinde olduğu gibi, ulusal bayram genel tatil ücretinde de çalışılmasa da ödenmesi gereken günlük 1 yevmiyeye ilaveten çalışma karşılığı 1 yevmiyenin ödenip ödenmediği tetkik edilmeli, çalışılan ulusal bayram genel tatil günleri için çalışmasa da ödenmesi gereken 1 yevmiyeye ilaveten ücret tahakkuku var ise çalışma karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken 1 yevmiyeyi aşan kısım mahsup edilmelidir.
Fazla mesai ücretinde ise varsa bordrodaki ödenen fazla mesai ücreti mahsup edilerek sonuca gidilmelidir.
Ayrıca, Dairemizin 2014/25847 Esas sayısı ile incelenen ... ... 3. İş Mahkemesi'nin 2013/171 Esas sayılı dosyada, Dairemizin 2015/9247 Esas sayısı ile incelenen ... ... 5. İş Mahkemesi'nin 2013/486 Esas sayılı dosyada, eldeki dosyanın davacısı Mustafa’nın tanık sıfatı ile verdiği beyanının tamamı, tüm hesaplamalar sırasında ikrar maddi vakıa ile bağlılık kuralı kapsamında değerlendirilmelidir.
F)SONUÇ:
Temyiz olunan kararın yukarda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 22/11/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.