9. Hukuk Dairesi 2018/9424 E. , 2018/20877 K.

[İctihat]

9. Hukuk Dairesi 2018/9424 E. , 2018/20877 K.


'İçtihat Metni'

MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

DAVA TÜRÜ : İŞE İADE

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi taraflar avukatları tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin 25/06/2004 tarihinde davalılardan ... Kargo Yurtiçi ve Yurtdışı Taşımacılık A.Ş.’nin Kağıthane/... adresinde bulunan Aktarma Bölge Müdürlüğü’nde alt işveren ... Endüstri ve Taşımacılık Ltd.Şti.’nde çalışmaya başladığını, müvekkilinin Nakliyat İş Sendikası üyesi olduğunun öğrenilmesi sonrasında davalı şirket yetkilileri tarafından Sendika’dan istifaya zorlandığını, sendikadan istifa etmeyen davacının tazminat ve hatta maaşı ödenmeden, ifadesine başvurulmadan yazılı fesih bildirimi tebliğ edilmeden iş sözleşmesinin feshedildiğini, acente ... Ltd.Şti.’nin yaptığı işin ... Kargo A.Ş.’nin yaptığı asıl iş olması nedeniyle davalı şirketler arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunu, bu nedenle müvekkilinin iş sözleşmesinin başlangıcından itibaren asıl işveren ... Kargo A.Ş.'nin işçisi sayılması gerektiğini, müvekkilinin üyesi olduğu Nakliyat-İş Sendikası’nın Eylül/2012 ayından itibaren Türkiye çapında kargo şirketlerinde örgütlenme faaliyetine başladığını, davalı ... Kargo A.Ş.'nin Ataşehir/... adresindeki ... Teknolojik Aktarma Merkezi işyerinde alt işveren ... Endüstri ve Taşımacılık Ltd.Şti.’nde çalışan ve Nakliyat-İş sendikası üyesi 11 işçinin müvekkilinin iş akdinin feshinden bir ay önce sendikal nedenlerle işten çıkartıldığını, sendika üyesi işçiler , ... ve müvekkilinin işe iadelerine karar verilmesi istemi ile dava açtıklarını, davacı ... diğer sendika üyesi işçilere sendika üyeliğinden istifa etmeleri aksi taktirde işlerinden olacakları yönünde baskı yapıldığını, sendika üyesi olmanın yasal bir hak olduğunu ve sendikadan istifa etmeyeceklerini bildirmeleri üzerine müvekkili ve diğer işçilerin iş sözleşmelerinin feshedildiğini, müvekkilinin iş sözleşmesinin feshinde davalıların feshin son çare olması ve son giren ilk çıkar ilkelerine uyulmadığını, 4857 sayılı yasanın 19.maddesi uyarınca yazılı savunma alınmadan belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshedilemeyeceğinin hüküm altına alındığını, müvekkilinin iş sözleşmesinin savunması alınmadan feshedilmiş olduğunu ve bu feshin sendikal nedene dayandığını ileri sürerek, müvekkilinin asıl işveren nezdine işe iadesine ve yasal sonuçlara hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar vekili, davacının 11.06.2008 tarihinde davalı ... Taşımacılık ve Ticaret Ltd.Şti.'nde çalışmaya başladığını, davacının 08.05.2013- 09.05.2013 - 10.05.2013 - 11.05.2013-12.05.2013 ve 13.05.2013 tarihlerinde mazeretsiz ve izinsiz olarak işe gelmediğinin tutanak altına alındığını ve davacının iş sözleşmesinin İş Yasası’nın 25/II-(g) bendi uyarınca haklı nedenle feshedildiğini, bu nedenle davalı ... Taşımacılık ve Ticaret Ltd Şti. aleyhine açılan davanın esastan reddi gerektiğini, davacının 11.06.2008-13.05.2013 tarihleri arasında davalı ... Taşımacılık Ve Ticaret Ltd.Şti.'nde çalıştığından ... Kargo Yurtiçi ve Yurtdışı Taşımacılık A.Ş. aleyhine açılan davanın ise husumet nedeniyle reddi gerektiğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
C) Yargılama Süreci ve Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davacının iş sözleşmesinin geçersiz ve sendikal nedenle feshedildiği gerekçesiyle davanın kabulü ile davacının ... Kargo Yurtiçi ve ... Taşımacılık A.Ş.'de İŞE İADESİNE, diğer davalı ... Taşımacılık Limited Şirketi yönünden ise davanın husumetten reddine karar verilmiş, davalılar vekilinin temyizi üzerine, hüküm Dairemizin 23/12/2014 tarih ve 2014/28294 Esas, 2014/39619 Karar, sayılı ilamıyla bozulmuştur.
Dairemiz bozma ilamında özetle 'sendikal tazminat davalarında ispat yükünün işçide olduğu hallerde, işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan işçilerin bulunup bulunmadığı, aynı dönemde yetki prosedürünün işletilip işletilmediği, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı gibi hususlarla, işverence ekonomik veya teknolojik nedenlere dayalı bir fesih yoluna gidilmesi durumunda teknik yönden bu durumun araştırılması gibi ölçütler belirlenmiştir. Somut olayda mahkemece yukarıdaki ilkeler doğrultusunda inceleme yapılmaksızın ve gerekçesi açıklanmaksızın sendikal sebeple tazminat talebinin kabulüne karar verilmesi hatalıdır' gerekçesine yer verilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, davacının iş akdinin davalı işveren tarafından haklı veya geçerli bir neden olmaksızın sendikal nedenle feshedildiği gerekçesiyle davanın kabulüne ve feshin geçersizliğinin tespitine, davacının işe iadesine karar verilmiş, davalılar vekilinin temyizi üzerine, hüküm Dairemizin 29/03/2016 tarih ve 2016/4219 Esas, 2016/7717 Karar, sayılı ilamıyla ikinci kez bozulmuştur.
İkinci bozma ilamında özetle 'bozmaya uyulmuş ise de, somut uyuşmazlıkta, dosya kapsamında yer alan müzekkere cevap yazıları ile diğer bilgi ve belgeler, Dairemiz bozma kararı gerekçesinde araştırılması istenen “işyerinde çalışan ve sendikaya üye olan işçilerin sayısı, hangi tarihlerde üye oldukları, üyelikten çekilen işçilerin olup olmadığı, işyerinde çalışmakta olan sendikalı işçilerin bulunup bulunmadığı, işyerinde önceki dönemlerde toplu iş sözleşmelerinin bağıtlanıp bağıtlanmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı ve alınmışsa yeni işçilerin sendikalı olup olmadığı” hususlarında yeterli ve tam bilgi vermediği, bu halde, dava konusu feshin sendikal nedene dayanıp dayanmadığı hususu şüpheye yer verilmeyecek şekilde açıklığa kavuşturulmadığı, sonuç olarak, bozma gereği yerine getirilmediği ve mahkemece eksik araştırma ile hüküm kurulmasının hatalı olduğu' gerekçesine yer verilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, davacının iş akdinin davalı işveren tarafından haklı veya geçerli bir neden olmaksızın sendikal nedenle feshedildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
D) Temyiz:
İkinci bozma sonrası verilen kararı taraflar vekilleri temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca, mahkemece feshin geçersizliğine karar verildiğinde, kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakların ödenmesini de hüküm altına alınması gerekir. Bu süre üst sınır olup, aynı maddenin son fıkrası uyarınca sözleşme ile değiştirilemez, aksi hükümler geçersizdir. Yasa koyucu yargılama süresini dikkate alarak bu düzenlemeyi yapmıştır. Yargılama süreci 4 aylık sürenin altında kaldığında, kısaca fesih ile işe iade kararı sonrası başvuru arasında boşta geçen süre 4 aydan az olduğu takdirde, başvuru tarihine kadar ki ücret ve diğer haklar hüküm altına alınacaktır. Ancak yargılama süreci 4 aydan fazla sürdüğünde, yasanın amir hükmü gereği boşta geçen süre için 4 aya kadar ücret ve diğer hakların ödenmesi gerekecektir. Boşta geçen süre için ücret ve diğer hakların ödenmesi, feshin geçersizliğine bağlı ikincil bir sonuçtur. Talep olmasa da mahkemece dikkate alınması gerekir. Ayrıca feshin geçersizliği istemi tespit niteliğinde olduğundan, boşta geçen süre için ücret ve diğer hakların miktar belirtilmeksizin, hüküm altına alınması ve ödenmesi gerektiğinin tespiti ile yetinilmesi gerekir. (Dairemizin 02.06.2008 gün ve 2007/38659 Esas, 2008/13502 Karar sayılı ilamı).
Somut uyuşmazlıkta, davalı işverence gerçekleştirilen feshin geçerli nedene dayanmadığı ve sendikal nedene dayandığı anlaşıldığından, mahkemece feshin geçersizliğine, davacının işe iadesine ve sendikal tazminata karar verilmesi isabetlidir. Ancak davacı vekili tarafından dava dilekçesinde boşta geçen süre ücretine hükmedilmesi talep edilmiş olup, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca boşta geçen süre için 4 aya kadar ücret ve diğer hakların ödenmesine karar verilmesi gerekirken bu talep hakkında karar verilmemesi hatalıdır.
4857 sayılı İş Yasasının 20/3 maddesi uyarınca, Dairemizce hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
F-) HÜKÜM: Yukarıda açıklanan gerekçe ile;
1.Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının MNG Kargo Yurtiçi ve Yurtdışı Taşımacılık A.Ş.’de İŞE İADESİNE,
3.Davacının başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın tazminat miktarının sendikal fesih nedeni dikkate alınarak takdiren davacının 1 yıllık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,
4.Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalıdan tahsili gerektiğinin tespitine,
5.Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 35,90 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 24,30 TL harcın mahsubu ile bakiye 11,60 TL karar ve ilam harcının davalıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
6.Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre belirlenen 2.180,00. TL vekâlet ücretinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine,
7.Davacı tarafından yapılan 364,60 TL yargılama giderinin davalıdan alınıp davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8.Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 19/11/2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.