10. Hukuk Dairesi 2016/7969 E. , 2018/8172 K.

[İctihat]

10. Hukuk Dairesi 2016/7969 E. , 2018/8172 K.


'İçtihat Metni'


Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, ödeme emri iptali istemine ilişkindir.
Mahkemece, ilâmında belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dosya kapsamı incelendiğinde, 2000/2-2002/4 dönem ve aralarına ilişkin prim borcunun davacıdan tahsili için gönderilen ödeme emirlerinin iptali istemli işbu davada, mahkemece, söz konusu ödeme emirlerinin zamanaşımına uğradığından bahisle davanın kabulüne karar verildiği, davacının dava dilekçesinde, zamanaşımı itirazının bulunmadığı, 17.11.2015 tarihli ön inceleme oturumunda, davacının ayrıca zamanaşımı itirazında bulunduğu, davalı vekilinin bu itiraza karşı, “cevap dilekçemizi aynen tekrar ederiz. Ödeme emri usul ve yasaya uygundur. Davanın reddine karar verilsin”şeklinde beyanda bulunduğu, cevap dilekçesi içeriğinde zamanaşımı hususunda herhangi bir değerlendirme yapılmadığı anlaşılmıştır.
Zamanaşımı, alacak hakkının belli bir süre kullanılmaması yüzünden dava edilebilme niteliğinden yoksun kalmasını ifade eder. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere zamanaşımı, alacak hakkını sona erdirmeyip sadece onu 'eksik bir borç' haline dönüştürür ve 'alacağın dava edilebilme özelliği'ni ortadan kaldırır.
Bu itibarla zamanaşımı savunması ileri sürüldüğünde, eğer savunma gerçekleşirse hakkın dava edilebilme niteliği ortadan kalkacağından, artık mahkemenin işin esasına girip onu incelemesi mümkün değildir.
Diğer bir anlatımla zamanaşımı, bir borcu doğuran, değiştiren ortadan kaldıran bir olgu olmayıp, salt doğmuş ve var olan bir hakkın istenmesini ortadan kaldıran bir savunma aracıdır. Bu bakımdan zamanaşımı alacağın varlığını değil, istenebilirliğini ortadan kaldırır. Bunun sonucu olarak da, yargılamayı yapan yargıç tarafından yürüttüğü görevinin bir gereği olarak kendiliğinden göz önünde tutulamaz. Borçlunun böyle bir olgunun var olduğunu, yasada öngörülen süre ve usul içinde ileri sürmesi zorunludur. Demek oluyor ki zamanaşımı, borcun doğumu ile ilgili olmayıp, istenmesini önleyen bir savunma olgusudur. Şu durumda zamanaşımı, savunması yasal süre içerisinde ileri sürülmedikçe, istemin konusu olan hakkın var olduğu ve kabulüne karar verilmesinde hukuksal ve yasal bir engel bulunmamaktadır.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 7.'nci maddesine göre, iş mahkemelerinde sözlü yargılama usulü uygulanır. Ancak 01.10.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 447 inci maddesi ile sözlü yargılama usulü kaldırılmış, aynı yasanın 316 ve devamı maddeleri gereğince iş davaları için basit yargılama usulü benimsenmiştir.
Sözlü yargılama usulünün uygulandığı dönemde zamanaşımı def'i ilk oturuma kadar ve en geç ilk oturumda yapılabilir. Ancak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde 319 uncu madde hükmü uyarınca “İddianın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı” dava açılmasıyla başlayacağından, zamanaşımı defi dava dilekçesi ile ileri sürülmelidir. 01.10.2011 tarihinden sonraki dönemde ilk oturuma kadar zamanaşımı defi’nin iler sürülmesi ve hatta ilk oturumda sözlü olarak bildirilmesi mümkün değildir.
Öte yandan, dava dilekçesinde zamanaşımı def’inde bulunulmamış ise, 6100 sayılı Kanunun 141. Maddesi gereği, bu hususun dinlenilmesi ancak karşı tarafın açık muvafakatına bağlıdır.
1086 sayılı HUMK yürürlükte iken süre geçtikten sonra yapılan zamanaşımı define davacı taraf süre yönünden hemen ve açıkça karşı çıkmamışsa (suskun kalınmışsa) zamanaşımı defi geçerli sayılmakta iken, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun uygulandığı dönemde süre geçtikten sonra yapılan zamanaşımı definin geçerli sayılabilmesi için karşı tarafın açıkça muvafakat etmesi gerekir. Başka bir anlatımla 01.10.2011 tarihinden sonraki uygulamalar bakımından süre geçtikten sonra ileri sürülen zamanaşımı def' ine karşı taraf muvafakat etmez ise zamanaşımı defi dikkate alınmaz.
Belirtilen açıklamalar ışığında somut olaya dönüldüğünde, her ne kadar davacı tarafça ön inceleme oturumunda zamanaşımı defi’inde bulunulmuş ise de, davalı Kurum tarafından açıkça muvafakat söz konusu olmadığından, zamanaşımı defi gözetilmeksizin işin esasına girilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
S O N U Ç : Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 19.04.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.