1. Hukuk Dairesi 2015/18630 E. , 2018/14272 K.

[İctihat]

1. Hukuk Dairesi 2015/18630 E. , 2018/14272 K.

'İçtihat Metni'
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ :TAPU İPTALİ VE TESCİL- TAZMİNAT

Taraflar arasında görülen tapu iptali, tescil ve tazminat davası sonunda, yerel mahkemece davanın reddine ilişkin olarak verilen karar davacılar vekilince yasal süre içerisinde duruşma istekli olarak temyiz edilmiş ise de duruşma isteği değerden reddedilmekle dosya incelendi, Tetkik Hakimi ...’un raporu okundu, açıklamaları dinlendi, gereği görüşülüp düşünüldü

-KARAR-

Dava, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı tapu iptali mirasbırakan adına tescil ve miras payı oranında tazminat isteğine ilişkindir.
Davacılar, mirasbırakan ...'un tüm taşınmazlarını tapuda satış göstermek suretiyle oğlu olan davalı ...'e devrettiğini, temlikin mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu, davalının alım gücü bulunmadığını, ayrıca davalının bir kısım taşınmazları iyiniyetli olmayan üçüncü kişilere devrettiğini ileri sürererek, davalı adına olan tüm taşınmazların tapularının iptali ile mirasbırakan adına tescil ve üçüncü kişilere satılan taşınmazların bedelinin miras payları oranında tahsilini istemişlerdir.
Davalı ..., temliklerin paylaştırma amacıyla yapıldığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, semenin mutlaka para olması şart olmayıp, belli bir hizmet ya da emek de olabileceği, davalının ölene kadar mirasbırakanla ilgilendiği gerekçesiyle davanın reddine ilişkin verilen karar Dairece ‘’...Dava dilekçesi içeriği ve iddianın ileri sürülüş biçimine göre, muvazaalı olarak temlik edildiği ileri sürülen taşınmazların öncelikle tapu kayıtlarının iptali ile tereke adına tescili istendiğinden, bu durumda mirasçıların davada elbirliği halinde hareket etmeleri gerektiği ve tümünün davada taraf olarak yer alması gerekmesine rağmen dava dışı mirasçıların olduğu anlaşılmaktadır. Hâl böyle olunca, davaya katılmayan ortak mirasçı ...'nin olurunun alınması yada miras şirketine TMK'nin 640. maddesi uyarınca atanacak temsilci aracılığı ile davanın sürdürülmesi gerekirken, davanın görülebilirlik koşulu gözardı edilerek yazılı olduğu üzere davanın esası hakkında hüküm kurulması doğru değildir.’’ gerekçesiyle bozulmuş, mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın reddine karar verilmiştir.
Dosya içeriği ve toplanan delillerden, mirasbırakan ...'un 14.10.2011 tarihinde öldüğü, geride mirasçı olarak davacı kızı ..., davalı oğlu ... ve dava dışı kızı ...’nin kaldıkları, mirasbırakanın farklı paylarla maliki olduğu yaklaşık 130 parça taşınmazı 2006 yılı içerisinde, yakın tarihlerde davalı ...’e satış suretiyle devrettiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, her ne kadar davalının mirasbırakana ölünceye kadar baktığı ve ilgilendiği, temlikin bu nedenle yapıldığı gerekçesiyle dava reddedilmiş ise de, davalı davaya karşı verdiği cevabında sadece taşınmazları mirasbırakanın paylaştırma iradesiyle devrettiğini savunmuştur. Oysaki mahkeme bu savunma haricinde bir gerekçeye (bakım gerekçesine) dayanarak davanın reddine karar vermiştir.
Uygulamada ve öğretide 'muris muvazaası' olarak tanımlanan muvazaa, niteliği itibariyle nisbi (nitelikli-vasıflı) muvazaa türüdür. Söz konusu muvazaada miras bırakan gerçekten sözleşme yapmak ve tapulu taşınmazını devretmek istemektedir. Ancak mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak için esas amacını gizleyerek, gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazını, tapuda yaptığı resmi sözleşmede iradesini satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi doğrultusunda açıklamak suretiyle devretmektedir.
Bu durumda yerleşmiş Yargıtay içtihatlarında ve l.4.1974 tarihli 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklandığı üzere görünürdeki sözleşme tarafların gerçek iradelerine uymadığından, gizli bağış sözleşmesi de 4721 s. Türk Medeni Kanunu' nun (TMK) 706, 6098 s. Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) 237 (818 s. Borçlar Kanunu'nun (BK) 213) ve Tapu Kanunun 26. maddelerinde öngörülen şekil koşullarından yoksun bulunduğundan, saklı pay sahibi olsun veya olmasın miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar dava açarak resmi sözleşmenin muvazaa nedeni ile geçersizliğinin tespitini ve buna dayanılarak oluşturulan tapu kaydının iptalini isteyebilirler.
Hemen belirtmek gerekir ki bu tür uyuşmazlıkların sağlıklı, adil ve doğru bir çözüme ulaştırılabilmesi, davalıya yapılan temlikin gerçek yönünün diğer bir söyleyişle miras bırakanın asıl irade ve amacının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bir iç sorun olan ve gizlenen gerçek irade ve amacın tespiti ve aydınlığa kavuşturulması genellikle zor olduğundan bu yöndeki delillerin eksiksiz toplanılması yanında birlikte ve doğru şekilde değerlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır. Bunun içinde ülke ve yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı, miras bırakanın sözleşmeyi yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı, davalı yanın alış gücünün olup olmadığı, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki fark, taraflar ile miras bırakan arasındaki kişisel ilişki gibi olgulardan yararlanılmasında zorunluluk vardır.
Öte yandan miras bırakan sağlığında hak dengesini gözeten kabul edilebilir ölçüde ve tüm mirasçıları kapsar biçimde bir paylaştırma yapmışsa mal kaçırmak kastından söz edilmeyeceğinden olayda 1.4.1974 tarih 1/2 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararının uygulanamayacağı da kuşkusuzdur.
Hâl böyle olunca, yukarıda açıklanan ilkeler ve toplanan delillere göre davalının savunması doğrultusunda, mirasbırakanın paylaştırma amacıyla hareket edip etmediğinin duraksamaya yer vermeyecek şekilde belirlenmesi, özellikle mirasbırakanın temliklerdeki kastının saptanması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması doğru olmamıştır.
Davacıların yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda açıklanan nedenlerden ötürü hükmün (6100 sayılı Yasanın geçici 3.maddesi yollaması ile) 1086 sayılı HUMK'un 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 08/11/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.