Gemi Alacaklısının İhtiyati Haciz Sonrası Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takibi

[Hepsihukuk]

12. Hukuk Dairesi 2016/19488 E. , 2016/24400 K.


"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :İcra Hukuk Mahkemesi


Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki şikayetçi üçüncü kişi tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :

“...... (IMO.....)”nin ihtiyati haczine ve seferden men edilmesine yönelik temyiz itirazları yerinde değil ise de;
Takip alacaklısı “.... ..... AŞ.”nin başvurusu üzerine, ......... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ....05.2015 tarih ve 2015/548 D. İş E. 2015/547 K. sayılı kararı ile, ...........nun 1352/h maddesi gereğince “........ (IMO:......)” hakkında ihtiyati haciz kararı verilmiş, bu karara istinaden bahse konu gemiye ihtiyati haciz şerhi işletilerek seferden men edilmesi sağlanmış, akabinde alacağın “gemi alacağı” olduğu iddiasına dayalı olarak “... ... Acenteliği …. Ltd. Şti” ile “.... .... (IMO:....)” hakkında rehnin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takibe girişilmiştir.

Şikayetçi .... kişi .... .. Inc. vekili icra mahkemesine yaptığı başvuru ile, taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile takibe konu edilen geminin maliki olduklarını belirterek, gemiye karşı takip yapılamayacağını, gemiye yapılan ödeme emri tebligatının usulsüz olduğunu, takibe konu alacağın niteliği göz önüne alındığında rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılamayacağını, gemi üzerindeki haczin kaldırılması gerektiğini, gemi maliki olarak alacaklıya borçlarının olmadığını, aksi düşünülse bile alacağın zamanaşımına uğradığını ileri sürerek takibin, ödeme emrinin ve haciz işlemlerinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Mahkemece; takip talebinde, borçlu olarak “............ .... ....Ltd. Şti” gösterilmişken, icra dairesince hazırlanan ödeme emrinde; “..........” ve “........... .... …. Ltd. Şti”nin ayrı ayrı borçlu olarak gösterilmesi nedeniyle takip talebine aykırı olarak düzenlenen ödeme emrinin iptaline, bu kabule göre de, borçlu hakkındaki takibin usulüne uygun olarak kesinleşmediğinden gemi üzerine konan kaydi ve fiili haciz işlemlerinin geçersiz olduğunun tespiti ile gemi üzerindeki haczin (ihtiyati haczin sonuçları ve buna bağlı olarak seferden men kararı baki kalmak koşuluyla) kaldırılmasına karar verilmiştir.


6102 sayılı ...........nun 1320. maddesine göre;
- Aynı maddede yer alan alacaklardan olması ve
- Geminin malikine, kiracısına, yöneticisine veya işletenine karşı doğması halinde, alacaklar, sahiplerine “gemi alacaklısı hakkı” verir.
Aynı Kanunun 1321. maddesinde ise; “gemi alacağı” niteliğindeki alacağın sahibinin, gemi ve eklentisi üzerinde kanuni rehin hakkına sahip olacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla alacaklının, sahip olduğu alacağı, “gemi alacağı” niteliğinde ise, gemi kime ait olursa olsun, rehin konusu edilen geminin satılması ile (...........nun 1322. maddesinde belirtilen kalemlerle birlikte) alacağını (...........nun 1323. maddesinde belirtilen imtiyazlar çerçevesinde öncelikle) tahsil hakkı bulunmaktadır.

İİK.nun 145. maddesinde; taşınır rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte, rehnedilen şeyin .... kişiye ait olması halinde, .... kişinin de takipte yer alması gerektiği belirtilmiştir. Buna göre, asıl borçlu ile rehin verenin aralarında zorunlu takip arkadaşlığı bulunmakta olup, kamu düzeni ile ilgili olan bu husus re’sen gözetilmesi gerektiği gibi, takibin her aşamasında ve süresiz olarak da ileri sürülebilir.

...........nun 1104/.... maddesinde; yabancı bayraklı gemilerde, geminin malikine veya kiracısına karşı açılacak her türlü dava veya takibin, onlar hakkında geçerli olmak üzere kaptana da yöneltilebileceği belirtilmiş, bunun yanı sıra, aynı Kanunun 105/.... maddesinde; birinci fıkrada belirtilen sözleşmelerden doğacak uyuşmazlıklardan dolayı, acentenin müvekkili adına dava açabileceği gibi, kendisine karşı da aynı sıfatla dava açılabileceği düzenlemesine yer verilmiştir.

Şikayet ve takip dosyalarının incelenmesinde; takip alacaklısı, takibe konu edilen “gemi alacağı”nın dayanağının, ..........'nun 1320/...-d maddesi uyarınca liman hizmet bedeli olduğunu belirtmiştir. “Gemi alacağı” olduğu belirtilerek, kanuni rehin hakkına konu edilen “.......... (IMO:....)” nin .... siciline kayıtlı olduğu ve gemi malikinin şikayetçi .... Inc. olduğu anlaşılmaktadır.

Buna göre:

...- Kanuni rehin hakkı sağlayan “gemi alacağı”nın olması için ...........nun 1320. maddesinde belirtilen alacak kalemlerinin, “geminin malikine, kiracısına, yöneticisine veya işletenine karşı doğması” gerekmekte olup, takipte asıl borçlu olarak gösterilen acentenin bu sıfatlardan hangisini haiz olduğunun varsa belgeleriyle birlikte gösterilmesi gerekir.

Diğer taraftan, gemi alacağının kaynağı olduğu iddia edilen liman hizmetleri, ...........nun 105/.... maddesi uyarınca, ..........'nun 1320. maddesinde belirtilen kişi (yada kişiler) ile acente arasında yapılan sözleşmeden kaynaklı ise, bu kişiye (yada kişilere) izafeten acente aleyhine takibe girişildiğinin belirtilmesi lazımdır.

Takip dosyası kapsamından, acentenin ..........'nun 1320. maddesinde belirtilen sıfatlardan birini haiz olduğu (varsa belgeleriyle birlikte) gösterilmediği gibi, liman hizmetlerinin sağlanmasının, ..........'nun 1320. maddesinde belirtilen kişilerle yaptığı acentelik sözleşmesinin gereği olduğundan bahisle, acentenin doğrudan taraf olarak gösterilmesi de mümkün değildir.

...- İİK.nun 145. maddesine göre, kanuni rehin hakkının konusu olan “.......... (IMO:80301478)” nin maliki “Suemaria Marine Inc.”in veya “Suemaria Marine Inc.” e izafeten (geminin Panama siciline kayıtlı olması nedeniyle ..........'nun 1104/.... maddesi gereğince gemi kaptanının) yada (..........'nun 105/.... maddesinde belirtilen kapsamda olması kaydıyla acentesinin) takipte taraf olarak gösterilmediği anlaşılmıştır.

Yukarıdaki açıklamalardan hareketle, “kanuni rehin hakkı” kapsamında kaldığından bahisle yapılan “rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte”, asıl borçlu ile rehin konusu edilen şeyin malikinin .... kişi olması halinde, zorunlu takip arkadaşlığı nedeniyle rehnedilen şeyin malikinin, takipte, birlikte ve doğru olarak gösterilmesi gerekir.

O halde, mahkemece, kanuni rehin hakkı olduğu iddiasıyla başlatılan rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte, asıl borçlunun, ..........'nun 1320. maddesinde belirtilen sıfatlardan hangisini haiz olduğuna dair ibarenin yer almaması, dolayısıyla kanuni rehin hakkının asıl borçlusu olup olmadığının saptanamaması yanında, “.......... (IMO:80301478)” nin maliki ya da ona izafe edilerek kişi ya da kişilere karşı takip başlatılmayarak, zorunlu takip arkadaşlığı ilkesine aykırı hareket edilmesi nedeniyle re’sen takibin iptaline karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile hüküm tesisi isabetsizdir.

SONUÇ : Şikayetçi üçüncü kişinin temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK'nun 366 ve HUMK’nun 428. maddeleri uyarınca re'sen (BOZULMASINA), bozma nedenine göre, şikayetçi üçüncü kişinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, ilamın tebliğinden itibaren ... gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 28/.../2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.